Ustawa przekazana została już następnego dnia – 5 czerwca 2020 r. do Senatu RP. Ustawę skierowano do senackich komisji ds. Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej oraz Komisji Budżetu i Finansów Publicznych. Z harmonogramu prac Senatu wynika, że pod obrady plenarne ww. ustawa trafi 17 czerwca 2020 r. (jako punkt pierwszy). Niezależnie od tempa prac senackich, wejścia w życie ww. ustawy najwcześniej można się spodziewać na początku trzeciej dekady czerwca.
POLECAMY
Dlaczego kolejne zmiany związane z COVID-19
Ustawa wprowadza zmiany legislacyjne mające na celu poprawę sytuacji przedsiębiorców dotkniętych skutkami COVID-19, wsparcie budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz utrzymanie ciągłości procesu inwestycyjnego poprzez m.in.: dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych, ułatwienia w realizacji zamówień publicznych, wprowadzenie pakietu osłonowego dla samorządów, ochronę przed przejęciem spółek przez podmioty spoza UE/EOG, ułatwienia dostępu do wakacji kredytowych, dostosowanie rynku pracy do wyzwań COVID-19.
Rekomendując tę ustawę w Sejmie RP, wicepremier Jadwiga Emilewicz stwierdziła m.in.: Zdajemy sobie sprawę, że dziś płynność zamówień publicznych jest także bardzo ważna. Jest wiele podmiotów, które straciły płynność, a które są w procesie realizacji ważnych inwestycji, zarówno tych mniejszych, najmniejszych, w małych gminach, jak i tych dużych. Nie chcemy, aby nie doprowadzały tych inwestycji do końca. Dlatego wprowadzamy szereg ułatwień w zakresie Prawa zamówień publicznych. Znosimy obowiązek wpłacania wadium. Nakładamy na zamawiającego obowiązek wypłaty zaliczek w pewnych określonych wartościach. Ułatwiamy zatem proces realizacji. Znosimy obowiązek nakładania kar umownych, jeżeli wykonawca nie mógł zrealizować w pełni zamówienia właśnie dlatego, że mierzył się z wyzwaniami spowodowanymi przez pandemię, że np. utracił część pracowników, czy też ma kłopoty z dostawą niezbędną do realizacji zamówienia, którego się podjął.
Jakie przepisy prawne zmienia ustawa?
Ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 zmienia aż 42 ustawy. Wiele z nich stosowanych jest pośrednio lub bezpośrednio przy realizacji postępowań o zamówienie publiczne. Szczególnie ważne, ze względu na aktualną sytuacje, są ustawy z:
- 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych,
- 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw,
- 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 oraz ustawę z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2.
Systematyka ustawy
Ustawa w rozdziale 1 pt. „Przepisy ogólne” określa zasady stosowania dopłat do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na podstawie umów zawartych do dnia 31 grudnia 2020 r. przedsiębiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych wynikających z rozprzestrzeniania się zakażeń wirusem SARS-CoV-2, powodującym chorobę zakaźną COVID-19 oraz działań podejmowanych w celu przeciwdziałania im oraz ich zwalczania.
W rozdziale 2 pt. „Zasady udzielania kredytów z dopłatami” zawarta jest analiza, kto i w jakiej sytuacji może ubiegać się o te kredyty. Rozdział 3, zatytułowany „Dopłaty” zawiera informację o tym, że kredytów z dopłatami udziela bank, który zawarł z BGK umowę o współpracy. BGK publikuje na swojej stronie internetowej listę banków udzielających kredytów z dopłatami. Rozdz. 4 pt. „Fundusz Dopłat do Oprocentowania” określa zasady tworzenia funduszu. Rozdział 5 pt. „Pomoc publiczna” podaje zasady udzielania pomocy publicznej oraz kwoty, które może uzyskać przedsiębiorca. Rozdział 6 pt. „Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne” jest przewodnikiem wspomagającym przedsiębiorców w drodze do wyznaczonego celu. Rozdz. 7 „Zmiany w przepisach” przedstawia nowelizację wszystkich wymienionych powyżej ustaw.
Zmiany dotyczące zamówień publicznych
Na mocy ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 nastąpiły następujące zmiany, dotyczące zamówień publicznych:
Art. 44. W ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843) w art. 40 ust. 1
otrzymuje brzmienie:
1. Zamawiający wszczyna postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, zamieszczając ogłoszenie o zamówieniu na stronie internetowej.
Art. 61. W ustawie z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (Dz. U., poz. 2215, z 2019 r. poz. 1074 i 1572 oraz z 2020 r. poz. 568) w art. 7:
1) po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
2a. Do umów o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U., poz. 2019 oraz z 2020 r.
poz. 288), jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne, o których mowa w art. 3 ust. 1 tej ustawy.
Art. 65. W ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U., poz. 374, 567, 568 i 875) wprowadza się m.in. następujące zmiany dotyczące zamówień publicznych:
Po art. 15r dodaje się art. 15r¹ w brzmieniu:
Art. 15r¹. 1. W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także
nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
2. W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, bieg terminu przedawnienia roszczenia zamawiającego, o którym mowa w ust. 1, oraz terminu ważności zabezpieczenia należytego wykonania umowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Upływ terminów, o których mowa w zdaniu pierwszym, może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Art. 15ra: a) ust. 1–3 otrzymują brzmienie:
1. Strona umowy offsetowej, zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 2014 r. o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa (Dz. U. z 2019 r., poz. 1379 i 2020), oraz umowy offsetowej, o której mowa w art. 34 ust.1 tej ustawy, będąca zagranicznym dostawcą w rozumieniu tej ustawy, niezwłocznie informuje odpowiednio Ministra Obrony Narodowej lub ministra właściwego do spraw gospodarki o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy oraz zasadność ustalenia i dochodzenia kar lub odszkodowań, o ile taki wpływ wystąpił lub może wystąpić.
2. Strona umowy offsetowej, o której mowa w ust. 1, będąca zagranicznym dostawcą, o którym mowa w ust. 1, przedstawia odpowiednio Ministrowi Obrony Narodowej lub ministrowi właściwemu do spraw gospodarki oświadczenia lub dokumenty potwierdzające wpływ okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy oraz zasadność ustalenia i dochodzenia kar lub odszkodowań.
3. Odpowiednio Minister Obrony Narodowej lub minister właściwy do spraw gospodarki na podstawie otrzymanych oświadczeń lub dokumentów, o których mowa w ust. 2, w terminie
14 dni od dnia ich otrzymania, przekazuje stronie umowy offsetowej, o której mowa w ust. 1, będącej zagranicznym dostawcą, o którym mowa w ust. 1, swoje stanowisko, wraz z uzasadnieniem, odnoszące się do wpływu okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie umowy offsetowej oraz zasadność ustalenia i dochodzenia kar lub odszkodowań.
b) w ust. 4 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
2) czasowego zawieszenia wykonywania umowy offsetowej, o której mowa w ust. 1, lub jej części na czas trwania okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19.,
c) po ust. 4 dodaje się ust. 4a w brzmieniu:
4a. W przypadku zawieszenia biegu terminów wykonania umowy, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, terminy te biegną dalej z chwilą odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, w zależności od tego, który z nich zostanie odwołany później, lub ustania okoliczności związanych z COVID-19 mających wpływ na należyte wykonanie umowy. Odpowiednio Minister Obrony Narodowej lub minister właściwy do spraw gospodarki określi w oświadczeniu przekazanym stronie umowy offsetowej, o której mowa w ust. 1, będącej zagranicznym dostawcą, o którym mowa w ust. 1, w jakich terminach bieg wykonania umowy jest zawieszony, oraz od jakiego terminu wykonanie umowy biegnie dalej.
d) ust. 6 otrzymuje brzmienie:
6. Odpowiednio Minister Obrony Narodowej lub minister właściwy do spraw gospodarki, na wniosek strony umowy offsetowej, o której mowa w ust. 1, będącej zagranicznym dostawcą, o którym mowa w ust. 1, lub z własnej inicjatywy, w związku z ust. 1–3, może wyrazić zgodę na przedłużenie okresu wykonywania umowy offsetowej przez okres dłuższy niż wynikający z art. 14 ust. 1 ustawy, o której mowa w ust. 1.”;
Art. 15v otrzymuje brzmienie:
Art. 15v. Przepis art. 15r nie narusza praw stron umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, wynikających z przepisów prawa cywilnego, z zastrzeżeniem art. 15r ust. 5.
Po art. 15v dodaje się art. 15va i art. 15vb w brzmieniu:
Art. 15va. 1. Do zamówień publicznych udzielanych na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, stosuje się przepisy tej ustawy dotyczące wadium, z uwzględnieniem ust. 2.
2. Zamawiający może żądać od wykonawców wniesienia wadium, o którym mowa w art. 45 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. Przepisu art. 45 ust. 1 tej ustawy nie stosuje się.
Art. 15vb. 1. Do zamówień publicznych udzielanych na podsta-
wie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, stosuje się przepisy tej ustawy dotyczące umowy w sprawie zamówienia publicznego, z uwzględnieniem ust. 2–8.
2. Zamawiający płaci wynagrodzenie w częściach, po wykonaniu części umowy w sprawie zamówienia publicznego, lub udziela zaliczki na poczet wykonania zamówienia, w przypadku umów w sprawie zamówienia publicznego zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2:
1) zamawiający określa w umowie procent wynagrodzenia wypłacanego za wykonanie poszczególnych jej części; procentowa wartość ostatniej części wynagrodzenia nie może wynosić wię-
cej niż 50% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy;
2) zaliczka nie może być mniejsza niż 5% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy.
4. W przypadku, o którym mowa w art. 143a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, zamawiający może wskazać w specyfikacji istotnych warunków zamówienia procentową wartość ostatniej części wynagrodzenia, która nie może wynosić więcej niż 50% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy.
5. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy ustala się w wysokości nieprzekraczającej 5% ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy.
6. Zabezpieczenie należytego wykonania umowy można ustalić w wysokości większej niż określona w ust. 5, nie większej jednak niż 10% ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy, jeżeli jest to uzasadnione przedmiotem zamówienia lub wystąpieniem ryzyka związanego z realizacją zamówienia, co zamawiający opisał w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
7. Zamawiający może dokonać częściowego zwrotu zabezpieczenia należytego wykonania umowy po wykonaniu części zamówienia, jeżeli przewidział taką możliwość w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
8. Do zamówień, o których mowa w art. 131a ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.
Podsumowanie
Wymienione powyżej przepisy nie stanowią pełnego obrazu zmian, które zostały wprowadzone tzw. Tarczą antykryzysową 4.0. Przepisy dotyczące zamówień publicznych znajdują się w wielu ustawach wyszczególnionych wśród nowelizowanych aktów prawnych, dlatego szczególnej analizy wymagają zasady prowadzenia postępowań o zamówienie publiczne w okresie pandemii.
