Dialog konkurencyjny dziś i od 2021 roku

Dialog konkurencyjny ma szczególnie zastosowanie w projektach innowacyjnych, projektach bardzo złożonych lub też takich, w których finansowanie projektu zapewniane jest w całości lub w części przez stronę prywatną. Jest trybem udzielenia zamówienia złożonym z kilku etapów. Na etapie ogłoszenia nie ma konieczności formułowania szczegółowego opisu przedmiotu zamówienia. Zamiast tego publikowany jest tzw. opis potrzeb i wymagań, obejmujący najważniejsze aspekty zamówienia. Na tym etapie nie ma konieczności wskazywania pełnych kryteriów oceny ofert wraz z przypisaną im punktacją. Wystarczające jest wskazanie kryteriów w kolejności ich ważności. W praktyce często na tym etapie nie są również formułowane podkryteria.

Po ogłoszeniu o zamówieniu następuje składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Wykonawcy kwalifikowani są do udziału w dialogu na podstawie warunków udziału w postępowaniu, podstawy wykluczenia i ewentualnie kryteriów selekcji. Dzięki kryteriom selekcji możliwy jest wybór tzw. krótkiej listy (ang. short list) wykonawców, co umożliwia ograniczenie liczby podmiotów, z którymi prowadzony jest dialog. Następnie prowadzony jest z wykonawcami poufny dialog, w którego trakcie zamawiający uzyskuje coraz szerszą wiedzę na temat przedmiotu zamówienia. W praktyce odbywa się kilka tur dialogu, podczas których przekazywane są wykonawcom kolejne wersje dokumentacji zamówienia. Możliwy jest również podział dialogu na etapy.

W momencie, w którym zamawiający jest w stanie precyzyjnie opisać przedmiot zamówienia i warunki przyszłej umowy, przesyła zaproszenie do składania ofert wraz z SWZ. W tym momencie pojawiają się już pełne kryteria oceny ofert z podkryteriami i przypisaną im punktacją. Do złożenia ofert zapraszani są wykonawcy z udziału w dialogu – nie ma tu możliwości ograniczenia liczby wykonawców na kolejnych etapach dialogu. Ocena ofert prowadzi do wyboru najkorzystniejszej oferty.

W trybie tym dopuszczalne są również negocjacje z wykonawcą po wyborze oferty najkorzystniejszej, które, rzecz jasna, nie mogą prowadzić do zaburzenia konkurencji w postępowaniu. Negocjacje takie mogą dotyczyć np. warunków udzielenia finansowania zewnętrznego dla projektu, czy innych szczegółowych aspektów, często indywidualnych dla poszczególnych oferentów.

Między dialogiem a przetargiem nieograniczonym

Tryb ten różni się znacząco od trybu przetargu nieograniczonego. Jest to tryb zwykle znacznie dłuższy i angażujący często więcej zasobów od przetargu nieograniczonego.
Najważniejsze różnice to:

• dwustopniowość procedury – dialog konkurencyjny obejmuje etap prekwalifikacji wykonawców po złożeniu przez nich wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu;
• możliwość zastosowania kryteriów selekcji – w fazie prekwalifikacji można wykorzystać kryteria selekcji umożliwiające dopuszczenie do dialogu określonej liczby wykonawców zapewniającej konkurencję w postępowaniu;
• brak SWZ i opisu przedmiotu zamówienia na etapie ogłoszenia – w tym momencie formułowany jest wyłącznie tzw. opis potrzeb i wymagań, którego szczegółowość nie musi być znaczna, ma umożliwić wykonawcom orientację w przedmiocie zamówienia i zapewniać możliwość podjęcia decyzji o złożeniu wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu;
• tryb negocjacyjny – w przeciwieństwie do przetargu nieograniczonego tryb dialogu konkurencyjnego zawiera wiele elementów negocjacyjnych, począwszy od samej formuły dialogu polegającego na bezpośrednim kontakcie stron, a kończąc na pewnej możliwości negocjacji treści oferty najkorzystniejszej;
• możliwość przewidzenia nagród – dialog może obejmować przyznanie nagród wykonawcom, którzy przedstawią najlepsze – w ocenie zamawiającego – rozwiązania.

Korzyści wynikające z dialogu

Korzyści, jakie można wziąć pod uwagę, podejmując decyzję o zastosowaniu tego właśnie trybu, są następujące:

1. możliwość opisania przedmiotu zamówienia we współpracy z wykonawcami, przy wykorzystaniu informacji i ustaleń przekazywanych w czasie dialogu (przy czym oczywiście aktualne są podstawowe zasady rządzące systemem zamówień publicznych – przede wszystkim zasada równego traktowania i uczciwej konkurencji);
2. lepsza komunikacja między zamawiającym a wykonawcami, co daje większą szansę na wybór najlepszych rozwiązań;
3. potencjalnie mniejsze ryzyko sporów na etapie postępowania, a być może również na etapie realizacji umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wykorzystanie dialogu konkurencyjnego w Polsce nie jest znaczne, z pewnością warto rozważyć jego zastosowanie w przypadku skomplikowanych i innowacyjnych zamówień.

Przykłady postępowań, w których zastosowanie znalazł dialog konkurencyjny w Polsce (postępowania wszczęte w 2019 r.):

• wykonanie w systemie „pod klucz” modernizacji elektrofiltrów bloków energetycznych – dostosowanie do konkluzji BAT;
• rozbudowa stacji elektroenergetycznej; 
• zaprojektowanie oraz wykonanie przebudowy części Zakładu Naprawy Tramwajów; 
• wykonanie robót budowlanych dla inwestycji w zakresie rozbudowy tłoczni gazu i budowy tłoczni gazu;
• budowa turbiny gazowej z kotłem odzyskowym parowo-wodnym oraz gazowo-olejowych kotłów rezerwowo-szczytowych, parowo-wodnych; 
• realizacja pod klucz elektrociepłowni gazowo-parowej;
• zaprojektowanie i wdrożenie oraz utrzymanie systemu informatycznego wspierającego zarządzanie rozwojem polskiego eksportu i stosunków gospodarczych z innymi krajami;
• poprawa efektywności energetycznej budynków oświatowych przewidzianych do realizacji w formule partnerstwa publiczno-prywatnego;
• dostawca i operator systemu e-parkowanie – nawigacji i odnajdywania wolnych miejsc parkingowych wraz z zaprojektowaniem i budową systemu integracji baz danych i aplikacjami dziedzinowymi;
• budowa prototypu systemu informatycznego do zarządzania ryzykiem i predykcji jakości wody.

Szczegóły procedury

W tzw. postępowaniach krajowych, w tych o wartości nieprzekraczającej progów unijnych, od 2021 roku nie będzie już odrębnego trybu dialogu konkurencyjnego. Jest to związane ze znacznym uproszczeniem procedury w tym zakresie i wprowadzeniem trybu podstawowego. 
 

Art. 275 pkt 3 n. Pzp jest podstawą do przeprowadzenia procedury, w której w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówieniu oferty składają wszyscy wykonawcy, a następnie oferty te są negocjowane w celu ich ulepszenia. W takim przypadku nie sporządza się specyfikacji warunków zamówienia (SWZ), lecz opis potrzeb i wymagań (OPiW), a SWZ powstaje po przeprowadzeniu negocjacji (art. 277 ust. 2 n. Pzp, treść OPiW – art. 282 n. Pzp). 

W przypadku wyboru procedury określonej w art. 275 pkt 3, negocjacje treści ofert nie mogą prowadzić do zmiany minimalnych wymagań dotyczących przedmiotu zamówienia lub realizacji zamówienia określonych w opisie potrzeb i wymagań oraz mogą dotyczyć warunków zamówienia, w celu podniesienia jego efektywności (art. 279 n. Pzp). Art. 288 n. Pzp dopuszcza ograniczenie liczby wykonawców zapraszanych do negocjacji ofert (minimum 3 wykonawców). Negocjacje w takiej procedurze są regulowane art. 289–291 n. Pzp. 

Zasady sporządzenia SWZ po przeprowadzeniu negocjacji w takiej procedurze reguluje art. 292 n. Pzp. Treść zaproszenia do składania ofert reguluje art. 295 n. Pzp, a termin na składanie ofert ostatecznych art. 296 n. Pzp. 

Postępowania unijne

Poniżej znajduje się uproszczone porównanie przepisów obowiązujących obecnie i tych, które wejdą w życie w 2021 roku.

1. Szacowanie wartości zamówienia
   Do nowej Pzp wprowadzono przepis dotyczący sposobu ustalenia wartości zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego, jeśli zamawiający przewidział nagrody za udział w dialogu (art. 31 ust. 4 projektu ustawy). Jest to przepis nowy.
2. Definicja trybu dialogu konkurencyjnego 
   Nowe Pzp zawiera definicję dialogu konkurencyjnego w art. 169. Zmiana w tym zakresie nie jest znacząca – nowa definicja jest jedynie bardziej precyzyjna. Nadal jest to tryb, w którym w odpowiedzi na ogłoszenie o zamówienia składane są wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, następnie prowadzony jest dialog w zakresie proponowanych rozwiązań, a następnie składane oferty. Obecnie definicja zawarta jest w art. 60a obowiązującej Pzp z 2004 r. 
3. Przesłanki udzielenia zamówienia w trybie dialogu konkurencyjnego
   W nowych przepisach nadal obowiązywać będzie odwołanie do przesłanek udzielenia zamówienia w trybie negocjacji z ogłoszeniem. Porównanie przepisów, do których odsyła art. 60b obowiązującego Pzp z 2004 r. oraz art. 170 n. Pzp (Tabela 1). 
4. Kryteria oceny ofert 
   Art. 171 n. Pzp w ust. 1 odnosi się do kryteriów oceny ofert, zaś w ust. 2 zawiera zasadę przypisania wag poszczególnym kryteriom oceny ofert, nie później niż wraz z zaproszeniem do składania ofert. 
    

Tabela 1. Odesłanie do art. 54 Pzp 2004 i art. 153 n. Pzp

Pzp 2004 – art. 54	n. Pzp – art. 153
w postępowaniu prowadzonym uprzednio w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego wszystkie oferty zostały odrzucone na podstawie art. 89 ust. 1 pkt 1, 2, 4 lub 5 lub zamawiający unieważnił postępowanie na podstawie art. 93 ust. 1 pkt 4, a pierwotne warunki zamówienia nie zostały w istotny sposób zmienione (pkt 1)	w postępowaniu prowadzonym uprzednio w trybie przetargu nieograniczonego lub przetargu ograniczonego wszystkie wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu zostały odrzucone na podstawie art. 146 ust. 1 lub wszystkie oferty zostały odrzucone na podstawie art. 226 ust. 1, lub zamawiający unieważnił postępowanie na podstawie art. 255 pkt 3 (pkt 5)
wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 (pkt 5)	przesłanka nie znajduje odzwierciedlenia w nowej PZP, w postępowaniach krajowych obowiązywać będzie tryb podstawowy
rozwiązania dostępne na rynku nie mogą zaspokoić, bez ich dostosowania, potrzeb zamawiającego (pkt 6)	rozwiązania dostępne na rynku nie mogą zaspokoić, bez ich dostosowania, potrzeb zamawiającego (pkt 1)
roboty budowlane, dostawy lub usługi obejmują rozwiązania projektowe lub innowacyjne (pkt 7)	roboty budowlane, dostawy lub usługi obejmują rozwiązania projektowe lub innowacyjne (pkt 2)
zamówienie nie może zostać udzielone bez wcześniejszych negocjacji z uwagi na szczególne okoliczności dotyczące jego charakteru, stopnia złożoności lub uwarunkowań prawnych lub finansowych lub z uwagi na ryzyko związane z robotami budowlanymi, dostawami lub usługami (pkt 8)	zamówienie nie może zostać udzielone bez wcześniejszych negocjacji z uwagi na szczególne okoliczności dotyczące jego charakteru, stopnia złożoności lub uwarunkowań prawnych lub finansowych, lub z uwagi na ryzyko związane z robotami budowlanymi, dostawami lub usługami (pkt 3)
jeżeli zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny sposób przez odniesienie do określonej normy, europejskiej oceny technicznej, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 lit. c, wspólnej specyfikacji technicznej, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 2 lit. d, lub referencji technicznej (pkt 9)	jeżeli zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia w wystarczająco precyzyjny sposób przez odniesienie do określonej normy, europejskiej oceny technicznej, o której mowa w art. 101 ust. 1 pkt 2 lit. c, wspólnej specyfikacji technicznej, o której mowa w art. 101 ust. 1 pkt 2 lit. d, lub referencji technicznej (pkt 4)