Poznań A2 – przed Trybunałem

Spory i pytania prejudycjalne

Na mocy umowy z dnia 30 lipca 2015 r. Skarb Państwa Rzeczypospolitej Polskiej reprezentowany przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad udzielił przedsiębiorstwom TOTO S.p.A – Costruzioni Generali i Vianini Lavori S.p.A, które działały jako konsorcjum zarejestrowane we Włoszech, zamówienia na budowę drogi ekspresowej S5. Strony zawarły w umowie klauzulę, która przyznawała jurysdykcję do rozstrzygania sporów między nimi sądom miejsca siedziby zamawiającego (to znaczy sądom polskim). Klauzula ta miała następujące brzmienie: Wszelkie spory mogące wyniknąć w związku z realizacją będą rozstrzygane przez sąd powszechny właściwy dla siedziby zamawiającego.

W tej samej umowie wystawiono gwarancje nr 02900100000348 i 02900100000818 w celu zapewnienia odpowiednio wykonania umowy i ewentualnej zapłaty kary umownej po zakończeniu robót budowlanych2. Obie gwarancje zostały udzielone przez bułgarską spółkę ubezpieczeniową Euroins AD i miały do nich zastosowanie przepisy polskiego prawa materialnego.

Spółki, którym udzielono zamówienia, wniosły do Sądu Okręgowego w Warszawie powództwa o ustalenie nieistnienia wierzytelności przeciwko polskiemu Skarbowi Państwa. Skarb Państw, zdaniem odwołujących się, nie ma prawa do żądania zapłaty przewidzianej kary umownej, ponieważ nie istnieją do tego podstawy. Spółki domagały powstrzymania się strony pozwanej od skorzystania z gwarancji nr 02900100000348 i 02900100000818, wystawionych przez spółkę ubezpieczeniową »Euroins« AD.

Postanowieniem z dnia 7 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie odmówił zarządzenia wnioskowanych środków tymczasowych i środków zabezpieczających. Sąd przyjął, że: […] żądania udzielenia zabezpieczenia nie są zasadne ze względu na brak interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, ponieważ nie ma uzasadnionej podstawy do odmowy podpisania przez stronę pozwaną kolejnego aneksu, a spółki nie uzasadniły istnienia prawdopodobieństwa, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub znacząco utrudni wykonanie ewentualnego przyszłego orzeczenia, uwzględniającego potencjalne żądania powodów, ani nie ma prawdopodobieństwa, że brak zabezpieczenia może skutkować niedającą się naprawić szkodą. Nie można również ustalić w jakim stopniu ewentualne kary umowne stanowią ryzyko dla ich stabilności finansowej.

W dniu 31 lipca 2019 r. spółki, którym udzielono zamówienia, wystąpiły z identycznym powództwem do Sofiyski gradski sad (sądu miejskiego w Sofii, Bułgaria). Wniosek został oddalony w pierwszej instancji, ale uwzględniony w postępowaniu w przedmiocie zażalenia przez Sofiyski apelativen sad (sąd apelacyjny w Sofii, Bułgaria). Sąd ten zarządził, pod warunkiem wpłaty gwarancji pieniężnej, zajęcie zabezpieczające wierzytelności polskiego Skarbu Państwa z tytułu gwarancji nr 02900100000348 i 02900100000818 udzielonych na jego rzecz przez spółkę ubezpieczeniową Euroins AD.

Polski Skarb Państwa wniósł skargę kasacyjną do Varhoven kasatsionen sad (najwyższego sądu kasacyjnego, Bułgaria). W skardze przedstawił europejski nakaz zapłaty – zgodny z rozporządzeniem Parlamentu Europejskieg...