Są to oświadczenia (dokumenty) niezbędne do przeprowadzenia postępowania potwierdzające:
POLECAMY
- spełnianie warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji,
- spełnianie przez oferowane dostawy, usługi lub roboty budowlane wymagań określonych przez zamawiającego,
- brak podstaw wykluczenia.
Wątpliwości interpretacyjne
Jedna grupa zamawiających uważała, że zgodnie z tym przepisem można odstąpić od wzywania wykonawcy, którego oferta została najwyżej oceniona, do złożenia oświadczeń i dokumentów, pomimo że w specyfikacji istotnych warunków zamówienia i ogłoszeniu o zamówieniu wskazano oświadczenia i dokumenty, do złożenia których wykonawca z ofertą najwyżej ocenioną zostanie wezwany.
Druga grupa zamawiających zrozumiała przepis w ten sposób, że można nie wskazywać (tym samym nie żądać) w SIWZ i w ogłoszeniu dokumentów lub oświadczeń potwierdzających okoliczności, o których mowa w art. 25 ust. 1 Pzp, pomimo określenia przez zamawiającego warunków udziału w postępowaniu i podstaw wykluczenia.
Moim zdaniem, drugie stanowisko jest prawidłowe. Potwierdzają to przepisy ustawy Pzp, gdyż zgodnie z art. 36 ust. 1 pkt 6 – SIWZ i – zgodnie z art. 41 pkt 7a Pzp – ogłoszenie o zamówieniu zawierają m.in. wykaz oświadczeń lub dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu oraz brak podstaw wykluczenia.
Z art. 36 ust. 3 Pzp wynika, że w postępowaniach, w których wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 Pzp, specyfikacja istotnych warunków zamówienia może nie zawierać
m.in. informacji, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6 Pzp, czyli zamawiający jest uprawniony nie wskazywać oświadczeń lub dokumentów potwierdzających spełnianie warunków udziału w postępowaniu oraz brak podstaw wykluczenia.
Potwierdza to orzecznictwo KIO i sądów oraz opinia Urzędu Zamówień Publicznych dotycząca tej kwestii.
Formułując więc wymogi, zamawiający musi pamiętać o stabilności i niezmienności informacji zawartych w podstawowych dokumentach postępowania, czyli w postanowieniach SIWZ i ogłoszeniu o zamówieniu, które jest publikowane w Biuletynie Zamówień Publictznych.
Orzecznictwo KIO
Powyższy problem jednoznacznie wyjaśnia wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 26 września 2017 r., sygn. akt: KIO 1898/17 (publikacja LEX nr 2399726):
- Ocena ofert złożonych w danym postępowaniu i ich weryfikacja może być dokonywana wyłącznie w oparciu o postanowienia, które ustanowił zamawiający i które w równym stopniu są wiążące dla niego, jak i wykonawców.
- Zamawiający po złożeniu ofert nie może wymagań i ustaleń zmieniać czy interpretować w sposób swobodny, nadając im inne znaczenia, niż to wynika z danego wyraźnego brzmienia dokumentu. Dokonując oceny i wyboru oferty, musi takie czynności opierać wyłącznie o reguły, które ustanowił w SIWZ.
Nie może ewentualnych braków zauważonych na etapie oceny uzupełniać interpretacją własną, a ewentualnymi jej skutkami obciążać wykonawcę, odrzucając na przykład jego ofertę, jako niezgodną ze specyfikacją. - Takie działania prowadziłyby do naruszenia zasad z art. 7 ust. 1 i 3 Pzp, równego traktowania wykonawców i wyboru oferty najkorzystniejszej niezgodnie z przepisami tej ustawy. Reguły wynikające ze wskazanych przepisów – zgodnie z zasadą uczciwej konkurencji – wymagają stabilności i niezmienności informacji zawartych w podstawowych dokumentach postępowania, jakimi jest ogłoszenie o zamówieniu oraz SIWZ wraz z jej załącznikami.
W przypadku gdy zamawiający, działając zgodnie z postanowieniami art. 22 Pzp, określi w SIWZ i w ogłoszeniu o zamówieniu warunki udziału w postępowaniu oraz wymagane od wykonawców środki dowodowe (oczywiście w sposób proporcjonalny
do przedmiotu zamówienia oraz umożliwiający ocenę zdolności wykonawcy do należytego wykonania zamówienia), musi być konsekwentny i już po złożeniu ofert nie może swoich wymagań ani zmieniać, ani też interpretować w sposób swobodny.
Zamawiający nie może uznać, że np. ofertę złożył znany mu dobrze wykonawca, który jest rzetelny i realizuje umowy należycie, i że już u zamawiającego zrealizował niejedno zamówienie. Byłoby to naruszeniem głównych zasad zamówień publicznych, zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. W przytoczonym przykładzie mogłaby jednak zaistnieć sytuacja wskazana w art. 26 ust. 6 Pzp, że zamawiający będzie posiadał aktualny dokument potwierdzający spełnienie warunku udziału w postępowaniu od wykonawcy z wcześniej prowadzonych przez niego postępowań. Sytuację tę obrazuje wyrok KIO z dnia 26 lutego 2018 r., sygn. akt: KIO 236/18 (publikacja LEX nr 2477468): Instytucja zamawiająca ma się nie zwracać o aktualny dokument, który posiada w związku z wcześniejszymi postępowaniami. (…) W ocenie Izby zamawiający był uprawniony do zastosowania art. 26 ust. 6 ustawy. Wprawdzie ten przepis przez polskiego ustawodawcę został sformułowany jako uprawnienie wykonawcy, to jednak jest on odpowiedzią na motyw 85 dyrektywy 2014/24/UE, który stanowi: Należy również przewidzieć, by instytucje zamawiające nie zwracały się o wciąż aktualne dokumenty, które posiadają już w związku z wcześniejszymi postępowaniami o udzielenie zamówienia. Motyw ten zatem wprost wskazuje, że instytucja zamawiająca ma się nie zwracać o aktualny dokument, który posiada w związku z wcześniejszymi postępowaniami.
Jeżeli natomiast zamawiający określił np. warunek udziału w postępowaniu w zakresie zdolności technicznej lub zawodowej i na potwierdzenie spełnienia warunku określił w SIWZ i w ogłoszeniu, że będzie wymagał tylko, aby wykonawca zadeklarował w oświadczeniu wstępnym składanym wraz z ofertą, że ten warunek spełnia i nie podlega wykluczeniu, to zamawiający na etapie badania oferty nie może wezwać wykonawcy do złożenia dodatkowych dokumentów lub oświadczeń na potwierdzenie spełnienia warunku.
Tak wskazuje orzecznictwo, np. uchwała KIO z dnia 29 listopada 2017 r., sygn. akt: KIO/KD 65/17 (publikacja LEX nr 2463856):
Żądanie przez zamawiającego od wykonawcy dokumentów określonych w § 5 pkt 2 i 3 rozporządzenia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy w postępowaniu o udzielenie zamówienia, przy jednoczesnym braku przewidzenia przesłanki wykluczenia z postępowania na podstawie fakultatywnej przesłanki z art. 24 ust. 5 pkt 8 Pzp, jest pozbawione podstawy prawnej i w świetle art. 25 ust. 1 Pzp stanowi ono żądanie dokumentów, które nie są niezbędne do przeprowadzenia postępowania. Skoro w ogłoszeniu i SIWZ zamawiający nie przewidział jednej z przesłanek fakultatywnych wykluczenia z postępowania, to nie może żądać od wykonawców dokumentów wynikających z rozporządzenia na potwierdzenie braków wykluczenia z postępowania tej nieprzewidzianej przesłanki.
Należy podkreślić, że zamawiający musi być konsekwentny w kwestii niezmienności postanowień SIWZ i ogłoszenia już po złożeniu ofert. Uważam za nieodzowne przytoczenie opinii Urzędu Zamówień Publicznych, która odnosi się do powyższych rozważań: Użycie przez ustawodawcę w art. 26 ust. 2 Pzp zwrotu „zamawiający może wezwać” oznacza tylko i wyłącznie fakultatywność określenia przez zamawiającego katalogu oświadczeń lub dokumentów z rozporządzenia o dokumentach w ogłoszeniu, specyfikacji lub zaproszeniu do składania ofert. Zatem jeżeli zamawiający opisze wymagane oświadczenia lub dokumenty na potwierdzenie spełniania warunków udziału w postępowaniu lub braku podstaw do wykluczenia, w ogłoszeniu, specyfikacji lub zaproszeniu do składania ofert – zobowiązany jest wezwać wykonawcę, który złożył ofertę najwyżej ocenioną, do ich złożenia na gruncie art. 26 ust. 2 Pzp. Jeżeli zaś zamawiający nie wskaże w ogłoszeniu, specyfikacji lub zaproszeniu do składania ofert stosownych oświadczeń lub dokumentów z art. 25 ust. 1 Pzp – nie ma podstaw do wezwania o ich przedłożenie, także na późniejszym etapie postępowania.
