Badanie prawdziwości oświadczeń wykonawcy, w przypadku braku fakultatywnych przesłanek wykluczenia

Fakultatywne przesłanki wykluczenia wykonawcy 

Jak wynika z druku nr 3624 (Warszawa, 12 lipca 2019 r.) Rządowy projekt ustawy – Prawo zamówień publicznych (Uzasadnienie): Pozostałe dotychczasowe obligatoryjne podstawy wykluczenia proponuje się przenieść do katalogu fakultatywnych podstaw wykluczenia. Katalog fakultatywnych przesłanek wykluczenia został zasadniczo dostosowany do listy przesłanek wskazanych w art. 57 ust. 4 dyrektywy klasycznej. Celem tych zmian jest ułatwienie wykonawcom wypełniania jednolitego dokumentu, który odzwierciedla regulacje unijne. 
Praktycy zastanawiali się, w jaki sposób rynek zamówień publicznych poradzi sobie z tym zagadnieniem. Szczególna rola w kształtowaniu praktyki przypadła w tym wypadku Krajowej Izbie Odwoławczej. I jak to często bywa – orzecznictwo wypracowało w ostatnich trzech latach dwa przeciwstawne rozwiązania. 

• Pierwszym z nich jest literalna wykładnia norm ujętych w art. 109 ust. 1 pkt 8 i 10 ustawy Pzp i tym samym niejako odstąpienie od wymagań badania przez podmioty zamawiające kwestii rzetelności prezentowanych w postępowaniu informacji przy braku ujęcia w dokumentach zamówienia wspomnianych fakultatywnych przesłanek wykluczenia. 
• Druga z rysujących się linii zmierzała do poszukiwania w ramach systemu zamówień publicznych rozwiązań pozwalających podmiotowi zamawiającemu na dokonanie eliminacji z postępowania wykonawców prezentujących nierzetelne informacje. 

W artykule przeanalizowano drugą linię, ze wskazaniem jej zasadności oraz wytycznych ujętych w orzecznictwie.
W tym miejscu należy wskazać, że z zasad systemu zamówień publicznych (art. 16–20 ustawy Pzp) można wyprowadzić obowiązek rzetelnego prezentowania wszelkich informacji w postępowaniu, szczególnie odnoszących się do warunków udziału w postępowaniu, gdyż to one decydują o udziale podmiotu w procedurze w sposób respektujący zasady uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.

Zastępowanie informacji nieprawdziwych prawdziwymi 

Ukształtowana zasada ustanawiająca zakaz zastępowania informacji wprowadzających zamawiającego w błąd (informacji niezgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy) informacjami prawdziwymi została ukształtowana w orzecznictwie w ciągu wielu lat. Jej pierwotnym normatywnym źródłem był art. 7 ust. 1 Pzp2004, a obecnie jest nim art. 16 pkt 1 ustawy Pzp, w zasadzie tożsamy co do swojej treści i co do swojego znaczenia w samym systemie zamówień publicznych. 

Orzecznictwo

Zasada ta doczekała się bogatego orzecznictwa, sprowadzającego przedmiotowe zagadnienie do konstatacji, że podmiot zamawiający powinien stać na straży przestrzegania w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego zasad równego traktowania wykonawców i uczciwej konkurencji – co stoi na przeszkodzie umożliwieniu wykonawcom „pozyskiwania” zamówień w sposób sprzeczny z prawem bądź dobrymi obyczajami. Powyższe materializuje się szczególnie w przypadku, gdy wykonawcy prezentują podmiotom zamawiającym informacje niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy (informacje nieprawdziwe) w celu uzyskania dla siebie zamówienia publicznego.
Nadal w orzecznictwie funkcjonuje zasada obejmująca zakaz zastępowania infor...