Podmiotowe środki dowodowe to w świetle nowego Pzp środki służące potwierdzeniu braku podstaw do wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego oraz potwierdzeniu spełnienia warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji (art. 7 pkt 17 nowego Pzp). To również środki służące potwierdzeniu zgodności oferowanych dostaw, usług lub robót budowlanych z wymaganiami, cechami lub kryteriami określonymi w opisie przedmiotu zamówienia lub opisie kryteriów oceny ofert, w tym środki służące potwierdzeniu zgodności oferowanych robót, usług z wymaganiami związanymi z realizacją zamówienia.
POLECAMY
Ważne
Podmiotowe i przedmiotowe środki dowodowe stanowią podstawę przeprowadzanej przez zamawiających, w toku postępowania o zamówienie publiczne, oceny kwalifikacji podmiotowych wykonawców oraz podstawę analizy i oceny ofert w zakresie zgodności oferowanych robót budowlanych, usług czy dostaw z wymaganiami zamawiającego zawartymi w dokumentach zamówienia.
Powyższe środki dowodowe stanowią zarówno dla zamawiających, jak i dla wykonawców podstawowe narzędzia wykorzystywane w procesie prowadzącym odpowiednio do udzielania i uzyskania zamówienia publicznego.
Kwalifikacja wykonawców – ocena ofert
Zgodnie z regułami wynikającymi z art. 124 nowego Pzp, w postępowaniach o wartości równej lub przekraczającej progi unijne, zamawiający jest zobligowany do żądania od wykonawców podmiotowych środków dowodowych na potwierdzenie braku podstaw do wykluczenia, zaś w odniesieniu do podmiotowych środków dowodowych przedkładanych dla wykazania spełnienia warunków udziału w postępowaniu zamawiający jest uprawniony (nie jest zobowiązany) do żądania ich złożenia przez wykonawców.
Powyższa regulacja wprowadza odmienne obowiązki i uprawnienia po stronie zamawiających w porównaniu do regulacji obowiązujących przed dniem 1 stycznia 2021 r. Do chwili wejścia w życie nowego Pzp w postępowaniach, których wartość odpowiada lub przewyższa wartość progów unijnych, zamawiający zobligowani są do wzywania wykonawców w zakresie przedłożenia dokumentów potwierdzających spełnienie warunków udziału w postępowaniu. W przypadku postępowań, których wartość nie przekracza tzw. progów unijnych, zamawiający dysponują uprawnieniem – nie obowiązkiem – żądania dokumentów na potwierdzenie spełnienia warunków udziału w postępowaniu (art. 26 ust. 1 i 2 ustawy – Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r.).
Ważne
Na gruncie nowego Pzp każdy wykonawca, wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub ofertą, składa oświadczenie o niepodleganiu wykluczeniu z postępowania oraz o spełnieniu warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji.
Przedmiotowe oświadczenie składane jest na formularzu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia, w zakresie wskazanym przez zamawiającego, stanowi dowód tymczasowo zastępujący wymagane podmiotowe środki dowodowe (art. 125 ust. 1–3 nowego Pzp).
Powyższy obowiązek dotyczący składania dowodów tymczasowych, w związku z brakiem podstaw do wykluczenia oraz spełnienia warunków udziału w postępowaniu i ustalonych przez zamawiającego kryteriów selekcji, znajduje zastosowanie do każdego z wykonawców wspólnie składających ofertę czy wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu (art. 126 ust. 4 nowego Pzp), jak również w odniesieniu do podmiotów trzecich na zasobach których polega wykonawca uczestniczący, w postępowaniu (art. 126 ust. 5 nowego Pzp).
Nałożony na zamawiającego nową ustawą Pzp obowiązek żądania podmiotowych środków dowodowych odnosi się do wykonawcy, którego oferta została oceniona najwyżej. Co istotne, nowe Pzp, w następstwie dotychczas obowiązujących zasad wskazuje, iż podmiotowe środki dowodowe, składane w odpowiedzi na żądanie zamawiającego, muszą być aktualne na dzień złożenia. Ustawodawca zdecydował także o kontynuacji i zachowaniu przyznanego zamawiającemu uprawnienia do żądania, na każdym etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, wszystkich lub niektórych podmiotowych środków dowodowych, aktualnych na dzień ich złożenia, w szczególności w sytuacji, w której jest to wymagane dla zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania oraz w przypadku wystąpienia uzasadnionych wątpliwości, iż uprzednio złożone dokumenty utraciły swą aktualność (art. 126 ust. 2 i 3 nowego Pzp).
Ważne
Mając na celu eliminację zbędnego formalizmu i szybkość postępowania – nowe Pzp stanowi, iż obowiązek wezwania wykonawcy do złożenia podmiotowych środków dowodowych nie materializuje się, gdy zamawiający ma możliwość zapoznania się z ich treścią za pośrednictwem bezpłatnych i ogólnodostępnych baz danych, gdy podmiotowym środkiem dowodowym jest oświadczenie, którego treść odpowiada zakresowi oświadczenia przewidzianego art. 125 ust. 1 nowego Pzp, tj. zakresowi oświadczenia ujętego w formularzu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia (art. 127 nowego Pzp).
Zamawiający w sytuacji zaniechania złożenia oświadczenia przewidzianego art. 125 nowego Pzp stanowiącego dowód tymczasowy, zaniechania złożenia podmiotowych środków dowodowych, jak również w sytuacji złożenia dokumentów wymagających poprawienia/korekty wzywa wykonawcę, stosownie do okoliczności konkretnego przypadku, do uzupełnienia, poprawienia dokumentów, oświad-
czeń w wyznaczonym przez niego terminie (art. 128 nowego Pzp). Dokumenty wykonawcy składane w odpowiedzi na wezwanie zamawiającego, dokonane na podstawie reguł z art. 128 nowego Pzp, muszą być aktualne na dzień ich złożenia.
Możliwość uzupełnienia, poprawienia dokumentów nie znajduje zastosowania w przypadku środków dowodowych mających na celu wykazanie spełnienia kryteriów selekcji (art. 128 ust. 3 nowego Pzp). W konsekwencji powyższego, nowe Pzp w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości interpretacyjnych, wraz z praktyką wykształconą na podstawie orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej, przesądza o braku szans na uzupełnienie i poprawienie dowodów odnoszących się do kryteriów selekcji.
Katalog przedmiotowych środków dowodowych
Dokonując analizy zgodności oferty na realizację zamówienia publicznego w przedmiocie robót budowlanych, dostaw lub usług z wymaganiami ustalonymi w zakresie opisu przedmiotu zamówienia, z kryteriami oceny ofert, z wymaganiami dotyczącymi realizacji zamówienia, zamawiający uprawniony jest do żądania certyfikatów wydawanych przez wyspecjalizowane jednostki lub sprawozdań z przeprowadzanych przez nie badań (art. 105 nowego Pzp).
Jednostką oceniającą zgodność – której certyfikaty czy sprawozdania z przeprowadzonych badań mogą stanowić dowód na okoliczności zgodności oferowanych robót, dostaw, usług z wymaganiami zamawiającego – jest jednostka wykonująca działania z zakresu oceny zgodności, w tym dokonująca kalibracji, testów, akredytowana zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. ustanawiającym wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu i uchylającym rozporządzenie (EWG) nr 339/93 (Dz. Urz. UE L 218 z 13 sierpnia 2008 r., str. 30).
Zamawiający, wymagając dostarczenia certyfikatów ww. jednostek, zobligowani są, do uwzględniania przy ocenie ofert certyfikatów wydawanych przez jednostki równoważne (art. 105 ust. 3 nowego Pzp). Mając na uwadze obowiązek przestrzegania zasady równego traktowania wykonawców oraz zakazu ograniczenia konkurencji, zamawiający, na mocy art. 105 ust. 4 nowego Pzp, zostali zobowiązani także do uwzględniania w procesie oceny ofert innych odpowiednich przedmiotowych środków dowodowych, w szczególności dokumentacji technicznej producenta, w sytuacji, w której wykonawca, z przyczyn od niego niezależnych, nie ma możliwości dostępu do certyfikatów, sprawozdań z badań ani też możliwości ich uzyskania w odpowiednim terminie. W tym zakresie ciężar wykazania zgodności oferowanych robót budowlanych, dostaw, usług z wymaganiami opisanymi w dokumentacji postępowania spoczywa na wykonawcy.
Ważne
Katalog przedmiotowych środków dowodowych, jak wynika z łącznej analizy przepisów nowego Pzp (tj. art. 104–107 nowego Pzp), ustalany jest przez zamawiającego, który – precyzując zakres materiału dowodowego – zobligowany jest do jego ustalenia w sposób proporcjonalny do przedmiotu zamówienia, gwarantujący poszanowanie uczciwej konkurencji i równego traktowania.
Przedmiotowe środki dowodowe składane są odpowiednio wraz z ofertą lub wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. W przypadku zaniechania przez wykonawcę przekazania ww. dowodów wraz z ofertą lub wnioskiem lub złożenia dokumentów niekompletnych zamawiający na podstawie art. 107 ust. 2 nowego Pzp wzywa wykonawcę do ich złożenia, uzupełnienia, pod warunkiem że zastrzeżono ww. możliwości wezwania do uzupełnienia w treści ogłoszenia o zamówieniu lub w treści dokumentów zamówienia. Zasada wezwania do uzupełnienia, złożenia przedmiotowych środków dowodowych nie ma zastosowaniu do dokumentów mających na celu wykazanie zgodności oferowanych robót, dostaw, usług z wyznaczonymi w postępowaniu kryteriami selekcji.
W postępowaniach o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości nieprzekraczającej progów unijnych
W postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, którego wartość nie przekracza progów unijnych, zamawiający jest uprawniony, nie zobowiązany, do żądania podmiotowych środków dowodowych, tj. dokumentów mających na celu wykazanie braku podstaw do wykluczenia z postępowania oraz spełnienia warunków udziału w postępowaniu (art. 273 nowego Pzp).
W sytuacji, w której zamawiający zastrzegł w treści ogłoszenia o zamówieniu lub w dokumentach zamówienia wymóg przekazania podmiotowych środków dowodowych, ww. środki dowodowe, na wezwanie zamawiającego przedkłada wykonawca, którego oferta została oceniona najwyżej.
Ważne
Podmiotowe środki dowodowe muszą być aktualne na dzień ich złożenia. Zamawiający jest zwolniony z obowiązku wezwania ww. wykonawcy do złożenia przedmiotowych środków dowodowych, jeśli jest w ich posiadaniu lub ma do nich dostęp (art. 274 nowego Pzp).
W przypadku, w którym jest to niezbędne dla zapewnienia odpowiedniego przebiegu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, zamawiający uprawniony jest na każdym etapie postępowania, w tym na etapie składania ofert podlegających negocjacjom lub niezwłocznie po ich złożeniu, wezwać wykonawców do złożenia wszystkich lub niektórych podmiotowych środków dowodowych, aktualnych na dzień złożenia, jeżeli wymagał ich złożenia w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia.
Podsumowanie
Możliwość wezwania do złożenia wszystkich lub niektórych podmiotowych środków dowodowych, w każdym czasie, dopuszczalna jest również w sytuacji zidentyfikowania uzasadnionych podstaw do ustalenia, iż uprzednio złożone środki dowodowe utraciły aktualność.
W zakresie przedmiotowych środków dowodowych, w postępowaniach o wartości nieprzekraczającej progów unijnych, na mocy art. 266 nowego Pzp, zastosowanie znajdują reguły i zasady przewidziane dla postępowań, których wartość jest równa lub wyższa niż progi unijne, tj. reguły ustalone art. 104–107 nowego Pzp.
