Warunki udziału w postępowaniu

Dobór ich – w sposób odpowiedni do zakresu, rodzaju i charakteru zamówienia – winien gwarantować wybór podmiotu posiadającego wiedzę, doświadczenie oraz zaplecze techniczne i kadrowe niezbędne do należytego wykonania zamówienia, czyli osiągnięcia zamierzonych celów. Na podstawie zapisów nowej ustawy – Prawo zamówień publicznych zamawiający będą zobowiązani do ustalania warunków udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia w sposób proporcjonalny do jego przedmiotu, umożliwiający ocenę zdolności danego podmiotu do należytego wykonania zamówienia, w szczególności wyrażając je jako minimalne zdolności zawodowe.

Zamawiający będzie uprawniony do wskazywania warunków udziału w postępowaniu w zakresie:

• zdolności do występowania w obrocie gospodarczym;
• uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej, o ile wynikać będzie to z odrębnych przepisów prawa;
• sytuacji ekonomicznej lub finansowej;
• zdolności technicznej lub zawodowej.

Odnośnie do zdolności występowania w obrocie gospodarczym, zamawiający będzie uprawniony do ustanowienia wymogu, by podmiot ubiegający się o zamówienie, posiadał wpis do jednego z rejestrów zawodowych lub handlowych prowadzonych w kraju, w którym ma siedzibę lub miejsce zamieszkania. 

W odniesieniu do uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej zamawiający będzie miał prawo do oczekiwania, by wykonawca udowodnił posiadanie odpowiednich zezwoleń, koncesji, licencji, wpisu do rejestru działalności regulowanej, statusu członka oznaczonej organizacji, jeśli członkostwo w niej będzie niezbędne do świadczenia oznaczonych usług w kraju siedziby lub miejsca zamieszkania wykonawcy.

Określając wymagania dla sytuacji ekonomicznej lub finansowej, zamawiający będzie uprawniony w szczególności do:

• oznaczenia minimalnych rocznych przychodów, w tym minimalnych rocznych przychodów w zakresie działalności objętej zamówieniem;
• żądania przedłożenia informacji na temat rocznych sprawozdań finansowych wykazujących stosunek aktywów do zobowiązań;
• posiadania oznaczonego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej;
• posiadania wskazanej zdolności kredytowej lub środków finansowych. 

W przypadku stosowania warunku wykazania wymaganej sytuacji finansowej lub ekonomicznej zamawiający będą zobligowani do przestrzegania ograniczenia ustawowego wskazującego, iż wymagany wobec wykonawcy minimalny roczny przychód nie może być ustalony, co do zasady, na poziomie wyższym niż dwukrotność wartości zamówienia.

Zastosowanie warunku udziału w postępowaniu w postaci wykazania stosunku aktywów do zobowiązań będzie dopuszczalne, o ile w dokumentach postępowania zamawiający wskaże przejrzyste i obiektywne kryteria i metody jego uwzględnienia. Opracowanie przedmiotowych metod i kryteriów stanowić będzie obowiązek zamawiającego, który odpowiada za należyte przygotowanie dokumentów postępowania, tj. z zachowaniem reżimów Prawa zamówień publicznych.

W przypadku podziału zamówienia na części, zasady dotyczące sytuacji ekonomicznej i finansowej stosowane będę do każdej z części zamówienia. Zamawiający będzie uprawniony do określenia minimalnych rocznych przychodów także w stosunku do więcej niż jednej części zamówienia. 

Odnosząc się do uprawnień zamawiającego w zakresie ustanawiania wymagań, co do zdolności zawodowej i technicznej podmiotu ubiegającego się o udzielenie zamówienia wskazać należy, iż nowe Pzp przewiduje w art. 116 możliwość określenia warunków dotyczących niezbędnego wykształcenia, kwalifikacji zawodowych, doświadczenia, potencjału technicznego wykonawcy lub osób kierowanych przez niego do realizacji zamówienia, które umożliwią wykonanie zamówienia na odpowiednim poziomie jakości. 

Nowe Pzp w art. 116 stanowi wprost, iż zamawiający będzie mógł wymagać, by wykonawcy spełniali odpowiednie normy zarządzania jakością, w tym w zakresie dostępności dla osób niepełnosprawnych, systemów i norm zarządzania środowiskowego, które określone zostaną w dokumentach zamówienia lub ogłoszeniu o zamówieniu.

Warunki dla wykonawców wspólnie składających ofertę

Nowe Pzp, w ślad za dotychczasowymi rozwiązaniami, zawiera zasady dotyczące wspólnego składania ofert przez kilku wykonawców. Podmioty wspólnie ubiegające się o udzielenie zamówienia, tak jak dotychczas, będą zobowiązane do ustanowienia pełnomocnika dla potrzeb reprezentacji wobec zamawiającego. Utrzymano uprawnienie zamawiającego do żądania przedłożenia kopii umowy regulującej zasady współpracy tych wykonawców. Jednocześnie nowe Pzp wprowadziło regulację, która w art. 58 ust. 3 stanowi wprost, iż zamawiający nie może wymagać od wykonawców wspólnie składających ofertę przyjęcia oznaczonej formy prawnej w celu złożenia oferty czy wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu.  

Możliwość ta ma zastosowanie w przypadku zamówień na roboty budowlane lub usługi oraz w odniesieniu do prac związanych z rozmieszczeniem i instalacją w ramach zamówień na dostawy. Ustawa nie zawiera szczegółowych wytycznych czy wskazówek co do sposobu zastrzegania ww. obowiązku. Praktyka zamawiających i orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej z pewnością w przyszłości wpłyną na kształtowanie ww. wymagań zamawiających.

Oznaczając warunki udziału w postępowaniu zamawiający, w przypadku gdy jest to uzasadnione charakterem zamówienia, będzie miał prawo określić szczególny, obiektywnie uzasadniony sposób spełnienia warunków wobec podmiotów wspólnie składających ofertę. Pod rządami aktualnie obowiązującego Prawa zamówień publicznych, zamawiający precyzują reguły odnoszące się do sposobu spełnienia warunków udziału w postępowaniu przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Organizatorzy przetargów zobligowani są do ustalania w powyższym zakresie reguł w sposób, który nie powoduje naruszenia zasady uczciwej konkurencji i nie prowadzi do ograniczenia dostępu do zamówienia. Nowe Pzp w art. 117 ust. 2 wskazuje wprost, iż w przypadku uprawnień do prowadzenia określonej działalności gospodarczej lub zawodowej spełnienie warunków w powyższym zakresie nastąpi, o ile co najmniej jeden z wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia ma przedmiotowe uprawnienia i zrealizuje roboty, usługi czy dostawy, do których wykonania są one wymagane. 

W odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, podmioty wspólnie ubiegające się o zamówienie będą uprawnione do polegania na zdolnościach tych wykonawców, którzy zrealizują roboty, dostawy, usługi, do których wykonania przedmiotowe zdolności są wymagane.

Dotychczasowy pozorny podział zakresu usług, dostaw czy robót pomiędzy konsorcjantami, na podstawie zapisów art. 117 nowego Pzp, zostanie wyeliminowany, a przynajmniej w istotnym stopniu ograniczony. Takie rozwiązania powinny prowadzić do powstania sytuacji, w której będzie możliwa realna ocena, czy podmioty ubiegające się o udzielenie zamówienia mają faktyczne zdolności i doświadczenie niezbędne do wykonania zamówienia na wymaganym poziomie jakości. 

Ocena dysponowania potencjałem podmiotu trzeciego

Celem przyświecającym zasadom rynku zamówień publicznych jest umożliwienie udziału w postępowaniu jak najszerszemu kręgowi zainteresowanych podmiotów, zdolnych do wykonania oznaczonego zadania, usługi, zrealizowania dostawy. Z uwagi zarówno na powyższe dotychczasowe przepisy prawa, jak i nowe Pzp przyznają wykonawcom prawo do korzystania z potencjału podmiotu trzeciego celem wykazania warunków udziału w postępowaniu. Korzystanie z potencjału dopuszczalne jest w zakresie warunku dotyczącego zdolności zawodowej i technicznej oraz sytuacji finansowej i ekonomicznej. Zamawiający nadal zobowiązani będą do umożliwienia wykonawcom wykazania warunków udziału w postępowaniu z udziałem podmiotu trzeciego, nadal zachowa swą aktualność obowiązek weryfikacji, czy wykonawca korzystający z potencjału podmiotu trzeciego faktycznie nim dysponuje. Aktualny, w świetle nowego Pzp, zostaje obowiązek weryfikacji i oceny, czy udostępniony potencjał spełnia warunki udziału ustanowione na po-
trzeby danego postępowania, a w przypadku potencjału udzielanego na potrzeby spełnienia kryteriów selekcji, czy podmiot udostępniający nie podlega wykluczeniu z postępowania.

W przypadku, w którym weryfikacja potencjału podmiotu trzeciego wykaże, iż podmiot udostępniający nie spełnia warunków udziału w postępowaniu i/lub podlega wykluczeniu, zamawiający będzie zobligowany umożliwić wykonawcy przedłożenie potencjału innego podmiotu lub wykazanie spełnienia warunków na podstawie zasobów i potencjału własnego. W sytuacji, w której ocena spełnienia warunków udziału w postępowaniu dokonana na podstawie własnej zdolności zawodowej i technicznej, własnej sytuacji ekonomicznej lub finansowej wykonawcy nie potwierdzi wymaganych w postępowaniu warunków udziału, zamawiający będzie zobowiązany do odrzucenia oferty wykonawcy. Po upływie terminu składania ofert czy wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu nowe Pzp, w ślad za dotychczasową praktyką wypracowaną orzecznictwem Krajowe Izby Odwoławczej, wyklucza możliwość wykazania warunków udziału na podstawie potencjału podmiotu trzeciego.

Podsumowanie

Zakres obowiązków i uprawnień zamawiającego w aspekcie ustalenia i weryfikacji warunków udziału w postępowaniu nie uległ zmianom. Rozwiązania nowego Pzp są w zasadzie odzwierciedleniem dotychczasowej praktyki opartej na przepisach aktualnie obowiązującej ustawy i orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej.