Zamówienia bagatelne dzisiaj
W dotychczasowych przepisach ustawodawca nie definiował zamówień bagatelnych, a jedynie wskazywał, że zamówienie publiczne jest umową odpłatną zawieraną między zamawiającym a wykonawcą, której przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane.
Umowy wyłączone spod obowiązku stosowania ustawy Pzp, ale wypełniające elementy ww. definicji, są zatem umowami w sprawie zamówienia publicznego. Ponadto doktryna i orzecznictwo wskazują, iż:
POLECAMY
Ważne!
zamówienia bagatelne to zamówienia do progu, o którym mowa w art. 4 pkt 8 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843).
Tym samym wszystkie zamówienia, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 tys. euro, stanowią zamówienia bagatelne. Równowartość ww. kwoty aktualnie (od 1 stycznia 2020 r.) wynosi 128 079,00 zł netto i jest uzależniona od średniego kursu euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych. Wartość kursu jest ustalana na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2019 r. w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych (Dz. U. poz. 2453) i wynosi 4,2693.
Zasady udzielania zamówień publicznych bagatelnych w obecnym brzmieniu ustawy Pzp jednoznacznie wskazują, iż ustawy nie stosuje się do zamówień i konkursów, których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości 30 tys. euro.
Ważne!
Należy pamiętać, że odstępstwo wskazane w art. 4 pkt 8 Pzp w przypadku wypadku nie zwalnia podmiotów sektora finansów publicznych realizujących zakupy do 30 000 euro z zachowania zasad wskazanych
w art. 44 ust. 1–3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r., poz. 869).
W szczególnych przypadkach, mimo wyłączeń ustawy Pzp, nadal mają zastosowanie przepisy tej ustawy, dotyczące:
- zakazu łączenia zamówień, które odrębnie udzielane wymagają zastosowania różnych przepisów ustawy;
- zakazu dzielenia zamówienia na odrębne w celu uniknięcia łącznego szacowania ich wartości;
- zakazu zaniżania wartości zamówienia lub wyboru sposobu obliczenia wartości zamówienia w celu uniknięcia stosowania ustawy Pzp;
- lącznego szacowania zamówienia w przypadku udzielania zamówienia w częściach.
Dodatkowo w zakresie udzielania zamówień do 30 tys. euro zamawiający winni przestrzegać zasad określonych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, co potwierdza poniższy wyrok ETS z października 2005 r. w sprawie C-234/03 Contse SA, Vivisol Srl, Oxigen Salud SA p. Institutio Nacional de Gestion Sanitaria (Ingesa): Zasady zawarte w traktacie: konkurencji, równego traktowania, niedyskryminacji, przejrzystości, generują podstawowe obowiązki instytucji zamawiających, które zawierają umowy w sprawie zamówień wyłączonych z zakresu obowiązujących dyrektyw wspólnotowych i regulacji udzielania zamówień w prawie krajowym.
Aby zapewnić uczciwe warunki konkurencji wszystkim podmiotom gospodarczym wyrażającym zainteresowanie zamówieniem, obowiązek zagwarantowania odpowiedniego upublicznienia informacji, a także stosowania zasad niedyskryminacji i równego traktowania oraz proporcjonalności, zamawiający są zobowiązani do:
- niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia;
- umożliwienia równego dostępu do zamówienia podmiotom gospodarczym ze wszystkich państw członkowskich;
- wzajemnego uznawania dyplomów, świadectw i innych dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji;
- stosowania odpowiednich terminów umożliwiających złożenie ofert wszystkim zainteresowanym podmiotom;
- przejrzystego i obiektywnego podejścia podczas prowadzenia procedury udzielania zamówienia.
Ważne!
Przestrzeganie ww. zasad w obecnym stanie prawnym, w większości przypadków, jest realizowane poprzez zamieszczanie zapytań ofertowych, rozeznania rynku na stronach internetowych zamawiających czy też odpowiednią redakcję wewnętrznych regulaminów udzielania zamówień do 30 tys. euro, w których regulowane są procedury udzielania tych zamówień z zachowaniem zasad równego traktowania wykonawców i zapewnienia konkurencyjności.
Należy podkreślić, iż żaden przepis prawa nie zobowiązuje zamawiających do posiadania takich regulaminów (procedur) ani też nie wskazuje, co winny zawierać. Ze względów praktycznych, w tym sprawowania właściwej kontroli zarządczej, powyższe rozwiązania ułatwiają realizację procesu udzielania zamówień do 30 tys. euro. Zasady podziału zadań oraz sposobu prowadzenia procedur są różnorodne i zależą m.in. od specyfiki, wielkości zamawiającego oraz rodzaju udzielanych zamówień.
Zamówienia bagatelne od 1 stycznia 2021 r.
Ustawodawca w ustawie z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U., poz. 2019), zwanej dalej nowym Pzp, wprowadził istotne zmiany w zakresie udzielania zamówień bagatelnych. Z zamówieniami bagatelnymi będziemy mieli styczność tylko w przypadku tzw. zamówień klasycznych. Zgodnie z treścią art. 7 pkt 33 nowego Pzp zamówienie klasyczne to zamówienie udzielane przez zamawiającego publicznego oraz zamawiającego subsydiowanego, inne niż zamówienie sektorowe i zamówienie w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa.
Zamawiający, o których mowa w ww. definicji, to zamawiający wskazani w tabeli 1.
Ważne!
wartość zamówienia bez podatku od towarów i usług, dotyczącą jednorazowego zakupu, mniejszą niż 130 tys. zł i nie mniejszą jednak niż 50 tys. zł.
Próg bagatelności ustawodawca określił w art. 2 ust. 2 nowego Pzp jako Zatem jednorazowe zakupy o wartości jednostkowej netto (bez VAT) od 50 tys. zł do 130 tys. zł, udzielane przez zamawiającego publicznego oraz zamawiającego subsydiowanego, stanowią zamówienia bagatelne, do których należy stosować procedury określone w nowej ustawie. Oczywiście nie oznacza to, że zamówienia do 50 tys. zł netto to nie zamówienia bagatelne. To również zamówienia bagatelne, ale do ich udzielenia ustawodawca pozostawił ww. zamawiającym swobodę w zakresie procedur związanych z ich udzielaniem. W przypadku zamówień od 50 tys. do 130 tys. zł netto wskazani zamawiający są zobowiązani do stosowania określonych przepisów przy udzielaniu tych zamówień, co przedstawia tabela 2.
Redakcja ww. przepisów może budzić wiele wątpliwości i niejasności zwłaszcza w zakresie art. 268 nowego Pzp. Treść przepisu wskazuje, iż wraz z zamieszczeniem ogłoszenia bagatelnego zamawiający zobowiązany będzie do przekazania potencjalnym wykonawcom informacji o zamiarze udzielenia zamówienia. Jaki zakres miałaby obejmować ta informacja, ustawodawca nie precyzuje, choć z treści ust. 2 można wnioskować, że winna zawierać wszystkie dane wskazane w ogłoszeniu, które mają być zgodne z treścią tej informacji. Powyższe wskazuje, że zamawiający będzie najpierw musiał wypełnić ogłoszenie o zamówieniu bagatelnym, a następnie przed jego zamieszczeniem w BZP przygotować informację o zamiarze udzielenia zamówienia, która będzie spójna z tym ogłoszeniem. Następnie zamieścić przedmiotowe ogłoszenie zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 269 ust. 1 nowego Pzp i jednocześnie wysłać informację o zamiarze udzielenia zamówienia do potencjalnych wykonawców.
Tabela 1. Klasyfikacja zamawiających klasycznych i subsydiowanych
| Zamawiający klasyczny | Zamawiający subsydiowany |
| 1) jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 869, 1622 i 1649); 2) inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej; 3) inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot: a) finansują je w ponad 50% lub b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego; 4) związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 lub 2, lub podmiotów, o których mowa w pkt 3 |
zamawiający inni niż zamawiający publiczni lub zamawiający sektorowi, jeżeli zachodzą łącznie następujące okoliczności: 1) ponad 50% wartości udzielanego przez ten podmiot zamówienia jest finansowane ze środków publicznych lub zamawiających, o których mowa w art. 4 i art. 5 ust. 1 pkt 1; 2) wartość zamówienia jest równa progom unijnym lub przekracza je; 3) przedmiotem zamówienia są roboty budowlane w zakresie inżynierii lądowej lub wodnej określone w załączniku II do dyrektywy 2014/24/UE, budowy szpitali, obiektów sportowych, rekreacyjnych alub wypoczynkowych, budynków szkolnych, budynków szkół wyższych lub budynków wykorzystywanych przez administrację publiczną lub usługi związane z takimi robotami budowlanymi |
Przedmiotowa informacja stanowi zatem swoistego rodzaju zapytanie cenowe, które kierowane jest do potencjalnych wykonawców, a w niektórych przypadkach nawet zamieszczane na stronach internetowych zamawiającego. Zamawiający będą więc przygotowywać dwa podobne dokumenty dotyczące tego samego zamówienia – jeden będzie zamieszczany w BZP, a drugi wysyłany do potencjalnych wykonawców. Czy taki był zamysł ustawodawcy, czy być może inaczej należy interpretować ww. przepisy?
Powstaje ponadto pytanie, dla jakich potrzeb konieczne jest zamieszczanie ogłoszeń o zamówieniu bagatelnym, skoro zachowanie konkurencyjności w dotychczasowych zamówieniach jest realizowane. Powyższa wątpliwość pojawia się, gdy weźmie się pod uwagę treść art. 268 ust. 3 ww. ustawy, gdzie ustawodawca zwalnia zamawiającego z obowiązku publikacji tego ogłoszenia, wskazując jedyną okoliczność jako uzasadniony przypadek. Aktualnie trudno wskazać, jakie to mogą być uzasadnione przypadki i jak do tego zagadnienia będą podchodzić organy kontrolne.
Zamawiający ponadto, decydując się na publikację ogłoszenia bagatelnego, winien mieć na uwadze konsekwencje z tym związane. Próba zmiany treści ogłoszenia w zakresie istotnym lub nieistotnym będzie wymagała przedłużenia terminu składania ofert o czas niezbędny do wprowadzenia zmian we wnioskach albo ofertach. Każda zmiana ogłoszenia bagatelnego będzie skutkowała zatem koniecznością:
- przygotowania zmiany informacji o zamiarze udzielenia zamówienia, która została przesłana do potencjalnych wykonawców po publikacji ogłoszenia bagatelnego w BZP,
- przekazania ww. informacji do potencjalnych wykonawców, którym wcześniej przesłano informację o zamiarze udzielenia zamówienia.
Tabela 2. Obowiązek stosowania przepisów nowej ustawy Pzp dla zamówień
| Podstawa prawna | Zakres przepisu |
| art. 82 | Sprawozdanie o udzielonych zamówieniach, w tym o zamówieniach wyłączonych na podstawie niniejszego działu rozdziału 1 oddziału 2, zamówieniach klasycznych, których wartość jest mniejsza niż 130 tys. zł, a także o zamówieniach sektorowych oraz zamówieniach w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, których wartość jest mniejsza niż progi unijne |
| art. 267 ust. 1 i 2 pkt 9 | Ogłoszenie o zamówieniu bagatelnym – zamieszczane w Biuletynie Zamówień Publicznych (BZP), udostępnianym na stronach portalu internetowego Urzędu Zamówień Publicznych (UZP) |
| art. 268 | 1. Zamawiający zamieszcza ogłoszenie o zamówieniu bagatelnym w Biuletynie Zamówień Publicznych wraz z przekazaniem potencjalnym wykonawcom informacji o zamiarze udzielenia tego zamówienia 2. Ogłoszenie o zamówieniu bagatelnym zawiera informacje niezbędne z uwagi na okoliczności jego udzielenia, w szczególności termin składania ofert odpowiadający terminowi składania ofert przez potencjalnych wykonawców, do których została przekazana informacja o zamiarze udzielenia zamówienia 3. W uzasadnionym przypadku zamawiający może odstąpić od zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu bagatelnym w Biuletynie Zamówień Publicznych |
| art. 269 ust. 1 | Zamawiający zamieszcza ogłoszenie w Biuletynie Zamówień Publicznych, przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, za pomocą formularzy umieszczonych na stronach portalu internetowego Urzędu Zamówień Publicznych |
| art. 271 ust. 1–3 | 1. Zamawiający może zmienić ogłoszenie, zamieszczając w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenie o zmianie ogłoszenia 2. W przypadku dokonywania zmiany treści ogłoszenia o zamówieniu zamawiający przedłuża termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo termin składania ofert o czas niezbędny do wprowadzenia zmian we wnioskach albo ofertach, jeżeli jest to konieczne 3. Jeżeli zmiana, o której mowa w ust. 2, jest istotna, w szczególności dotyczy określenia przedmiotu, wielkości lub zakresu zamówienia, kryteriów oceny ofert, warunków udziału w postępowaniu lub sposobu oceny ich spełniania, zamawiający przedłuża termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo termin składania ofert o czas niezbędny na ich przygotowanie lub wprowadzenie zmian we wnioskach albo ofertach |
| art. 272 | 1. Ogłoszenie zamieszczane w Biuletynie Zamówień Publicznych zawiera w szczególności nazwę i adres zamawiającego oraz przedmiot zamówienia lub konkursu 2. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, zakres informacji zawartych w ogłoszeniach zamieszczanych w Biuletynie Zamówień Publicznych, w tym w ogłoszeniach, o których mowa w art. 216 ust. 1 i 3 oraz w art. 448, a także tryb przekazywania ogłoszeń, mając na względzie rodzaje ogłoszeń, tryby postępowania o udzielenie zamówienia oraz szczególne instrumenty i procedury |
Oznacza to, że procedury dla zamówień bagatelnych od 50 tys. zł netto do 130 tys. zł netto będą:
- wymagały więcej pracy niż dotychczas,
- trwały dłużej niż obecnie, gdyż ich realizacja będzie wymagała zachowania procedur wskazanych w art. 2 ust. 2 nowej ustawy,
- wymagały dodatkowego zatrudnienia osób, które będą prowadziły postępowania bagatelne.
Należy więc spodziewać się wzrostu realnych kosztów związanych z obsługą zamówień bagatelnych oraz wydłużeniem procesu ich udzielania.
Inne wątpliwości interpretacyjne nasuwają się przy ustalaniu zakresów zamówień bagatelnych i ich szacowaniu. Ustawodawca nie wskazał, że do zamówień bagatelnych mają zastosowanie przepisy ustawy w rozdziale 5, jak to miało miejsce w art. 2 ust. 2 nowej ustawy. W mojej ocenie ogólne zasady dotyczące zamówień publicznych wpływające na wybór procedury winny nadal zachować swoją aktualność. Należy się spodziewać, że nie zmieni się także linia orzecznicza w tym zakresie. Tym samym przy ustalaniu zakresów i wartości poszczególnych rodzajów zamówień, również tych bagatelnych, zamawiający winni kierować się zasadami wskazanymi w szczególności w art. 29 i 30 nowej ustawy, pomimo braku literalnego odesłania do tych przepisów.
Podsumowanie
Nowa ustawa – Prawo zamówień publicznych niesie dla zamawiających nowe zadania i obowiązki. Obowiązki, które wymagają przemodelowania dotychczasowych rozwiązań i regulacji w zakresie udzielania zamówień, do których nie stosuje się przepisów ustawy Pzp. Ma to istotne znaczenie nie tylko w kontekście samej procedury udzielania zamówienia, lecz także w kontekście odpowiedzialności z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Tym bardziej kierownicy jednostek winni zwrócić uwagę na propozycję nowych rozwiązań, by skutecznie i efektywnie wdrożyć je w życie, biorąc pod uwagę sprawność udzielania i realizacji zamówień bagatelnych.
