Zakres dostępu do rynku zamówień publicznych – aspekty podmiotowe. Cz. 1

Fundamentalne zasady systemu zamówień publicznych to nakaz przygotowania i przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia w sposób przejrzysty, proporcjonalny i zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców. Znalazły one wyraz w treści art. 16 usta-
wy Pzp. Przepis ten stanowi wdrożenie art. 18 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz. Urz. UE L 94 z 28.03.2014, s. 65), zgodnie z którym instytucje zamawiające zapewniają równe i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców oraz działają transparentnie i proporcjonalnie. Zamówień nie organizuje się w sposób mający na celu wyłączenie zamówienia z zakresu zastosowania tej dyrektywy lub sztuczne zawężanie konkurencji. Uznaje się, że konkurencja została sztucznie zawężona, gdy zamówienie zorganizowano z zamiarem nieuzasadnionego działania na korzyść lub niekorzyść niektórych wykonawców. Dominująca wykładnia wymienionych unormowań wskazywała, że nieograniczony dostęp do rynku zamówień publicznych w Unii Europejskiej należy odnosić do wszystkich wykonawców mających swoją siedzibę lub miejsce zamieszkania zarówno na terenie Unii Europejskiej, jak i poza jej terytorium. 

Wyraźnie odmiennej wykładni przepisów dyrektyw unijnych dotyczących zamówień publicznych dokonał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który w: 
1)    wyroku z dnia 22 października 2024 r. w sprawie C-652/22 Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret AȘ przeciwko Državna komisija za kontrolu postupaka javne nabave (ECLI:EU:C:2024:910)

oraz 

2)    wyroku z dnia 13 marca 2025 r. w sprawie C-266/22 CRRC Qingdao Sifang e.a. CO LTD et Astra Vagoane Călători S.A. przeciwko Autoritatea pentru Reformă Feroviară i Alstom Ferroviaria S.P.A. (ECLI:EU:C:2025:178) 

węziej określił krąg adresatów mających nieograniczony dostęp do rynku zamówień publicznych w Unii Europejskiej, w tym w Polsce. 

W wyroku w sprawie C-652/22 Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret, a także w wyroku w sprawie C-266/22 CRRC Qingdao Sifang, Trybunał orzekł, że wykonawcy z państw trzecich, z którymi Unia Europejska nie jest związana żadną umową międzynarodową gwarantującą na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych, nie mają zapewnionego dostępu do unijnego rynku zamówień publicznych. Przy czym z przywołanych wyroków TSUE nie wynika, że wykonawcy z państw trzecich – z którymi Unia Europejska nie jest związana żadną umową międzynarodową gwarantującą na zasadzie wzajemności i równości dostęp do rynku zamówień publicznych i koncesji na roboty budowlane lub usługi – nie mogą ubiegać się o zamówienia publiczne w Unii Europejskiej. Możliwość ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego w państwach członkowskich Unii Europejskiej jest zależna od decyzji zamawiającego o dopuszczeniu takich wykonawców do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, jak również od określenia, na jakich zasadach będą oni dopuszczeni, pod warunkiem że Unia Europejska nie skorzystała z wyłącznej kompetencji w tym zakresie. Oznacza to, że w ustawodawstwie poszczególnych państw Unii Europejskiej nie mogą być tworzone normy o charakterze generalnym regulujące dostęp do rynku zamówień publicznych państw członkowskich, gdyż jest to element wspólnej polityki handlowej, który pozostaje w zakresie wyłącznej kompetencji Unii Europejskiej1.

Wykładnia przepisów dyrektyw dotyczących zamówień publicznych dokonana przez TSUE w wyroku z dnia 22 października 2024 r. w sprawie C-652/22 Kolin oraz w wyroku z dnia 13 marca 2025 r. w sprawie C-266/22 CRRC Q...