Przedmiotowe rozporządzenie nie rozróżnia uprawnień bez ograniczeń od uprawnień w ograniczonym zakresie w rozumieniu obecnym. Sytuacja ta powoduje problemy w interpretowaniu przez zamawiających zakresów uprawnień, a co za tym idzie – niepewność związaną ze spełnieniem przez niektórych wykonawców warunków udziału w postępowaniu.
POLECAMY
Samodzielne funkcje techniczne
Zamawiający w postępowaniach o zamówienie publiczne na roboty budowlane (również w inżynierii kolejowej) wymagają wykazania się osobami mającymi pełnić funkcję kierownika budowy lub kierownika robót i posiadającymi uprawnienia budowlane do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie i do kierowania robotami budowlanymi w specjalności inżynieryjnej kolejowej bez ograniczeń.
Zdarza się bowiem, że w tego typu postępowaniach wykonawcy wykazują się osobami, które dysponują uprawnieniami wydanymi na podstawie rozporządzenia z 1975 r., których zakres obejmuje przykładowo: kierowanie, nadzorowanie i kontrolowanie budowy i robót, kierowanie i kontrolowanie wytwarzania konstrukcyjnych elementów oraz ocenianie i badanie stanu technicznego w zakresie budowli linii, węzłów i stacji kolejowych, peronów, ramp, typowych przepustów i mostów o powszechnie znanych rozwiązaniach konstrukcyjnych.
Nie podlega dyskusji, że osoby te mogą pełnić samodzielną funkcję kierownika budowy i robót przy realizacji budowli linii, węzłów i stacji kolejowych, ramp, typowych przepustów i mostów – mieszczących się w pojęciu obiektów o powszechnie znanych rozwiązaniach technicznych.
Ważne!
Z uwagi na fakt, że wskazane wyżej uprawnienia nie zawierają stwierdzenia, iż są bez ograniczeń, a także że w stanie prawnym na dzień wydania uprawnień nie funkcjonowało pojęcie uprawnień bez ograniczeń lub w ograniczonym zakresie, zamawiający nie są w stanie rozstrzygnąć, czy przedstawione uprawnienia odpowiadają wymaganiom, czy nie.
Rozróżnianie uprawnień
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy w pierwszej kolejności dokonać rozróżnienia zakresu uprawnień bez ograniczeń i w ograniczonym zakresie w obecnym brzmieniu. Uprawnienia budowlane w specjalności kolejowej bez ograniczeń w zakresie kolejowych obiektów budowlanych, zgodnie z § 13 ust. 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U., poz. 1278), uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie z wyłączeniem obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia (tj. kolejowy obiekt inżynieryjny: most, wiadukt, przepust, ściany oporowe, tunele liniowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie), sieci, instalacji i urządzeń elektrycznych i elektroenergetycznych przeznaczonych dla kolei, o których mowa w § 14 ust. 5, oraz urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym.
Uprawnienia budowlane w specjalności inżynieryjnej kolejowej w ograniczonym zakresie uprawniają do projektowania obiektu budowlanego lub kierowania robotami budowlanymi w odniesieniu do obiektów budowlanych, takich jak: stacje, linie kolejowe, bocznice kolejowe i inne budowle kolejowe – w rozumieniu przepisów w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle kolejowe i ich usytuowanie, z wyjątkiem linii kolejowych przystosowanych do prędkości większych niż 200 km/h.
Ważne!
Punktem odniesienia przy rozróżnieniu uprawnień jest przystosowanie linii kolejowej do danej prędkości. Warunkiem nabycia uprawnień w danym zakresie (ograniczonym bądź nieograniczonym) jest natomiast posiadanie odpowiedniego wykształcenia i praktyki.
Interpretacja według Pb
Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 290 z późn. zm.) uzyskanie uprawnień budowlanych do kierowania robotami budowlanymi bez ograniczeń wymaga: ukończenia studiów drugiego lub pierwszego stopnia na kierunku odpowiednim dla danej specjalności oraz odbycia odpowiednio półtorarocznej lub trzyletniej praktyki na budowie.
Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 4 Prawa budowlanego uzyskanie uprawnień budowlanych do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie wymaga:
a) ukończenia:
– studiów drugiego stopnia na kierunku pokrewnym dla danej specjalności lub
– studiów pierwszego stopnia na kierunku odpowiednim dla danej specjalności, lub
– studiów pierwszego stopnia na kierunku pokrewnym dla danej specjalności, lub
b) posiadania:
– tytułu zawodowego technika lub mistrza, albo
– dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika – w zawodach związanych z budownictwem określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 16, w zakresie odpowiednim dla danej specjalności;
c) odbycia praktyki na budowie w wymiarze:
– półtora roku w przypadku, o którym mowa w lit. a tiret pierwsze i drugie,
– trzech lat w przypadku, o którym mowa w lit. a tiret trzecie,
– czterech lat w przypadku, o którym mowa w lit. b.
Ważne!
Warunkiem zaliczenia praktyki zawodowej jest bezpośredni udział w pracach projektowych albo pełnienie funkcji technicznej na budowie pod kierownictwem osoby posiadającej odpowiednie uprawnienia budowlane.
Zasadą jest uzyskiwanie uprawnień budowlanych bez ograniczeń, co wynika z najwyższych kwalifikacji, uprawnienia zaś z ograniczeniami są wyjątkiem od zasady, będąc skutkiem niższego poziomu wiedzy i doświadczenia w danej dziedzinie1.
Uprawnienia – rys historyczny
W okresie obowiązywania rozporządzenia z 1975 r., jak już wspomniano, nie istniało jednak rozróżnienie na zakres uprawnień bez ograniczeń i w ograniczonym zakresie – w rozumieniu obecnym.
Zakresy ograniczonych uprawnień w rozporządzeniu z 1975 r. zostały przedstawione w ściśle określonych przypadkach i odmiennie niż w rozumieniu Prawa budowlanego. Przypadki te wprowadzały zarówno ograniczenia o charakterze podmiotowym, jak i o charakterze przedmiotowym – nie nazywając ich wprost uprawnieniami budowlanymi w ograniczonym zakresie, jak czyni to obecne Prawo budowlane.
Uprawnienia budowlane w ograniczonym zakresie (w innym rozumieniu niż obecne) posiadały różne formy ograniczeń:
- pod rządami rozporządzenia z 1928 r. – stosowano ograniczenie z wyłączeniem budynków większych o skomplikowanej konstrukcji;
- przepisy rozporządzenia z 1962 r. przewidywały np. następujące formy ograniczenia uprawnień:
- do obiektów o prostej architekturze,
- z wyłączeniem obiektów budowlanych o skomplikowanej konstrukcji,
- z wyłączeniem skomplikowanych instalacji i urządzeń sanitarnych,
- z wyłączeniem skomplikowanych instalacji i urządzeń elektrycznych; - pod rządami rozporządzenia z 1975 r. obowiązywały trzy podstawowe formy ograniczenia uprawnień:
- w budownictwie osób fizycznych,
- w budownictwie jednorodzinnym, zagrodowym oraz innych budynkach o kubaturze do 1000 m3,
- o powszechnie znanych rozwiązaniach konstrukcyjnych i schematach technicznych;
- pod rządami rozporządzenia z 1994 r. i 2005 r. stosowano przede wszystkim do 1000 m3 ograniczenie kubaturowe2.
Ważne!
O zakresie uprawnień do pełnienia samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie stanowiła treść indywidualnej decyzji o nadaniu uprawnień i na jej podstawie oceniano, czy konkretna budowa może być realizowana pod kierunkiem osoby posiadającej określone uprawnienia budowlane.
Uprawnienia – interpretacja na dziś
Sformułowanie o powszechnie znanych rozwiązaniach konstrukcyjnych nie zostało zdefiniowane w przepisach ustawowych, jednakże w wykładni Ministerstwa Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska zawartej w piśmie UAN6-661- 24/79 z dnia 13 VI 1979 r. wyjaśniono, że za powszechnie znane rozwiązania konstrukcyjne uważać należy rozwiązania konstrukcyjno-budowlane budynków i innych budowli, których sposób i warunki techniczne wykonania (montażu) określają jednoznacznie polskie lub branżowe normy, przepisy techniczno-budowlane, decyzje wydane na podstawie art. 12 Prawa budowlanego (z 1974 r.) lub ogólnie znane opracowania jednostek i placówek naukowo-badawczych oraz badawczo rozwojowych.
Jak wskazano powyżej, zakresy uprawnień bez ograniczeń lub w ograniczonym zakresie dotyczą wyłącznie uprawnień budowlanych nadanych na podstawie ustawy Prawo budowlane i nie mają zastosowania wprost do uprawnień wydanych przed dniem wejścia w życie ustawy. W doktrynie istnieje stanowisko, zgodnie z którym określenie o powszechnie znanych rozwiązaniach konstrukcyjnych i schematach technicznych wskazuje na posiadanie uprawnień w ograniczonym zakresie w znaczeniu obecnym (wyrok KIO, sygn. akt: KIO 1330/15):
Tak sformułowany zakres uprawnień wydanych na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. Nr 8, poz. 46) nie można, zdaniem Izby, interpretować inaczej aniżeli, jako uprawnienia w ograniczonym zakresie, albowiem w stanie prawnym, w którym zostały one wydane, tylko osoby z wyższym wykształceniem technicznym odpowiednim dla danej specjalności mogły uzyskać uprawnienia budowlane bez ograniczeń, natomiast osoby ze średnim wykształceniem technicznym lub z wyższym wykształceniem, pokrewnym dla danej specjalności mogły uzyskać uprawnienia jedynie w ograniczonym zakresie. Zasada ta obowiązywała zarówno na gruncie wskazanego rozporządzenia z dnia 20 lutego 1975 r., jak i rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie (Dz. U. z 2005 r. Nr 96, poz. 817).
Krajowa Izba Odwoławcza podzieliła w tej sprawie pogląd wykonawcy Warbud, że uprawnienia do realizacji rozwiązań o powszechnie stosowanych rozwiązaniach konstrukcyjnych (wydane na podstawie uprzednio obowiązujących przepisów) nie są równoważne uprawnieniom w nieograniczonym zakresie, wymaganym przez zamawiającego w tym postępowaniu.
Mając na uwadze powyższe rozważania, zdaniem autorów niniejszego artykułu sformowanie o powszechnie znanych rozwiązaniach konstrukcyjnych należy traktować jako uprawnienie nadane w ograniczonym zakresie.
