Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych zawiera rozbudowany katalog przesłanek wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia. Są to przesłanki, które mają charakter zarówno obligatoryjny (art. 108 ustawy Pzp), tj. zamawiający muszą je stosować w każdym postępowaniu, jak i fakultatywny (art. 109 ustawy Pzp), tj. zamawiający mogą je stosować w danym postępowaniu.
POLECAMY
To, co łączy oba rodzaje przesłanek, to fakt, że po upływie terminu składania ofert (lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w trybach kilkuetapowych) zamawiający jest związany zakresem przewidzianych przez siebie przesłanek wykluczenia, tj. ma obowiązek wykluczyć wykonawcę z postępowania, jeśli zachodzi wobec niego którakolwiek z przewidzianych w dokumentach zamówienia przesłanek wykluczenia. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest procedura tzw. samooczyszczenia (self-cleaning) wykonawcy, o której mowa w art. 110 ust. 2 ustawy Pzp. Jednocześnie wykluczenie z postępowania nie następuje po upływie okresów wykluczenia przewidzianych w art. 111 ustawy Pzp.
W praktyce udzielania zamówień mogą pojawiać się próby obejścia przesłanek wykluczenia z postępowania. Obejścia, czyli takiego postępowania wykonawcy1, dzięki któremu, mimo zmaterializowania się danej przesłanki wykluczenia z postępowania w konkretnym stanie faktycznym, następuje próba uniknięcia takiego skutku przez kreowanie innego, alternatywnego (i tym samym nieobciążonego sankcją wykluczenia) stanu faktycznego. |
Jak można się domyślić, obejście przesłanek wykluczenia jest zjawiskiem wzorowanym na istniejącej od dawna instytucji obejścia prawa. Ustawodawca jest bezwzględny wobec takich prób unikania stosowania stanowionych przez siebie przepisów i przewiduje bardzo dotkliwą sankcję w postaci nieważności bezwzględnej takiej – zmierzającej do obejścia ustawy – czynności prawnej (lub jej części)2.
Rodzaje obejścia przesłanek wykluczenia z postępowania
Jak w praktyce może wyglądać obejście przesłanek wykluczenia? Oczywiście katalog takich możliwości nie znajduje się w treści ustawy – Prawo zamówień publicznych czy w stosowanym bezpośrednio – w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie – Kodeksie cywilnym (patrz odesłanie z art. 8 ust. 1 ustawy Pzp). Można jednak na potrzeby niniejszej publikacji wyodrębnić kilk...