Obchodzenie przesłanek wykluczenia

Temat numeru

Czym jest obchodzenie przesłanek wykluczenia z postępowania o zamówienie publiczne? Jakie rodzaje takiego obchodzenia można wyróżnić i jakie skutki wywoła ich stwierdzenie? Czy zamawiający może zabezpieczyć się przed próbą obejścia przesłanek wykluczenia z postępowania?

Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych zawiera rozbudowany katalog przesłanek wykluczenia z postępowania o udzielenie zamówienia. Są to przesłanki, które mają charakter zarówno obligatoryjny (art. 108 ustawy Pzp), tj. zamawiający muszą je stosować w każdym postępowaniu, jak i fakultatywny (art. 109 ustawy Pzp), tj. zamawiający mogą je stosować w danym postępowaniu. 

POLECAMY

To, co łączy oba rodzaje przesłanek, to fakt, że po upływie terminu składania ofert (lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w trybach kilkuetapowych) zamawiający jest związany zakresem przewidzianych przez siebie przesłanek wykluczenia, tj. ma obowiązek wykluczyć wykonawcę z postępowania, jeśli zachodzi wobec niego którakolwiek z przewidzianych w dokumentach zamówienia przesłanek wykluczenia. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest procedura tzw. samooczyszczenia (self-cleaning) wykonawcy, o której mowa w art. 110 ust. 2 ustawy Pzp. Jednocześnie wykluczenie z postępowania nie następuje po upływie okresów wykluczenia przewidzianych w art. 111 ustawy Pzp. 

W praktyce udzielania zamówień mogą pojawiać się próby obejścia przesłanek wykluczenia z postępowania. Obejścia, czyli takiego postępowania wykonawcy1, dzięki któremu, mimo zmaterializowania się danej przesłanki wykluczenia z postępowania w konkretnym stanie faktycznym, następuje próba uniknięcia takiego skutku przez kreowanie innego, alternatywnego (i tym samym nieobciążonego sankcją wykluczenia) stanu faktycznego. 

Jak można się domyślić, obejście przesłanek wykluczenia jest zjawiskiem wzorowanym na istniejącej od dawna instytucji obejścia prawa. Ustawodawca jest bezwzględny wobec takich prób unikania stosowania stanowionych przez siebie przepisów i przewiduje bardzo dotkliwą sankcję w postaci nieważności bezwzględnej takiej – zmierzającej do obejścia ustawy – czynności prawnej (lub jej części)2. 

Rodzaje obejścia przesłanek wykluczenia z postępowania

Jak w praktyce może wyglądać obejście przesłanek wykluczenia? Oczywiście katalog takich możliwości nie znajduje się w treści ustawy – Prawo zamówień publicznych czy w stosowanym bezpośrednio – w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie – Kodeksie cywilnym (patrz odesłanie z art. 8 ust. 1 ustawy Pzp). Można jednak na potrzeby niniejszej publikacji wyodrębnić kilk...

Pozostałe 90% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów

Co zyskasz, kupując prenumeratę?
  • 6 wydań magazynu "Monitor Zamówień Publicznych"
  • Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online
  • Możliwość pobrania materiałów dodatkowych
  • ...i wiele więcej!

Przypisy