Po ponad dwóch latach funkcjonowania ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 1710) można poczynić kilka refleksji. Co najistotniejsze, Prawo zamówień publicznych okazało się aktem funkcjonalnym, w pełni nadającym się do codziennego stosowania, bez istotnych wad systemowych uniemożliwiających jego wykorzystanie zarówno w całości, jak i w kluczowych fragmentach.
Ogłoszenie o zamówieniu ma duże znaczenie w postępowaniu, ponieważ zakres informacji zawartych w ogłoszeniu umożliwia wykonawcy podjęcie decyzji o ubieganiu się o udzielenie zamówienia[1].
Jedną z najważniejszych zasad zamówień publicznych jest uczciwa konkurencja między wykonawcami. Zgodnie z art. 108 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawcę, jeżeli zamawiający może stwierdzić na podstawie wiarygodnych przesłanek, że wykonawca zawarł z innymi wykonawcami porozumienie mające na celu zakłócenie konkurencji.
W maju 2022 roku Krajowa Izba Odwoławcza wydała przełomowy wyrok dotyczący podważenia realizowanych umów przez innych wykonawców. Jest to nowe spojrzenie na art. 214 ust. 1 pkt 11 ustawy – Prawo zamówień publicznych.
Przedstawiam poniżej subiektywny przegląd wybranych orzeczeń Krajowej Izby Odwoławczej wydanych w 2022 roku, analizując jej podejście do opisu przedmiotu zamówienia, trybu postępowania oraz zastrzeżenia informacji jako tajemnicy przedsiębiorstwa.
Orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej ma bardzo duży wpływ na interpretację przepisów ustawy Pzp zarówno przez zamawiających, jak i przez wykonawców, przede wszystkim ze względu na liczbę wydawanych orzeczeń i ich przekrojowy (tzn. dotyczący wszelkich aspektów procesu zamówieniowego) charakter.
Rozważając kwestię problemów, jakie występują w Prawie zamówień publicznych, nie można poprzestać tylko na czystej analizie prawa. Warto zwrócić także uwagę na występujący przy jego realizacji czynnik ludzki. Nie można bowiem zapominać o tym, że za procesem wytworzenia dokumentacji postępowania zawsze stoją ludzie, którzy werbalizują potrzeby zamawiającego i komunikują je ze światem, wkładając sporo wysiłku w przygotowanie dokumentacji i nadzorowanie całego procesu. Mimo ogromu pracy, wkładanej w przygotowanie i przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, powstała pewna przestrzeń niewykorzystanych możliwości, którą roboczo nazywam „straconymi postępowaniami”.
Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 1710) wprowadziła istotne zmiany w procedurach o udzielenie zamó- wienia publicznego. Modyfikacja sposobu komunikacji między zamawiającym a wykonawcą czy forma składanych dokumentów zmieniły całą organizację pracy przy przygotowaniu i prowadzeniu postępowań. Wymagało to wprowadzenia nowych obowiązków dla osób obsługujących proces udzielania zamówień publicznych w jednostkach sektora finansów publicznych.
Katalog niedozwolonych klauzul umownych (tzw. abuzywnych) został wprowadzony wprost w przepisach dotyczących zamówień publicznych w celu ograniczenia praktyk zamawiających, polegających na kształtowaniu postanowień umów w sposób zabezpieczający wyłącznie ich interesy, bez należytego ich wyważenia z interesami wykonawców.
W ustawie z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych wprowadzono zasady dotyczące waloryzacji umów. Jedną z regulacji ustawowych są klauzule waloryzacyjne – dotyczące podniesienia wartości świadczenia na podstawie zmiany cen materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia.
Na gruncie obowiązującej ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych zamawiający w określonych okolicznościach są zobowiązani do wprowadzenia do umowy tzw. klauzuli waloryzacyjnej. Z doświadczenia w pracy z zmawiającymi wynika, że tworzone na potrzeby zawieranych umów klauzule waloryzacyjne są często sformułowane w sposób nieprzemyślany, niedostosowany do warunków realizacji danego zamówienia, w większości oparte na jednym wskaźniku waloryzacji, niezależnie od przedmiotu umowy, tzw. wskaźniku inflacji.
Systematycznie zmieniająca się sytuacja gospodarcza nie pozostaje bez wpływu na przygotowanie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, a także na jego prowadzenie. Ciągłe wahania cen materiałów i zwiększające się koszty pracy powodują, że oszacowanie wartości zamówienia w taki sposób, aby odpowiadało ono cenom w dłuższym okresie, może okazać się niezwykle trudne, szczególnie w wypadku zamówień na roboty budowlane.
