Z przyczyn leżących po stronie wykonawcy

Jakie są skutki wypowiedzenia umowy dla wykonawcy w systemie zamówień publicznych? Czy wykonawca będzie mógł brać udział w innych postępowaniach o zamówienie publiczne bez żadnych ograniczeń?
W artykule przeanalizowano orzecznictwo dotyczące sytuacji, w której znajdowali się różni wykonawcy w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, którym uprzednio została wypowiedziana umowa. Doszło bowiem wówczas do niewykonania bądź nienależytego wykonania umowy przez wykonawcę, gdyż prawidłowe wykonanie umowy nie było możliwe ze względu na niezachowanie parametrów jakościowych dostarczonych produktów albo niezachowanie parametrów osadów i odcieków po zastosowaniu dostarczonych produktów. 

1. Podstawy prawne wykluczenia związane z wypowiedzeniem lub odstąpieniem od umowy przez zamawiającego 

Artykuł 109 ust. 1 pkt 5 i 7 ustawy Pzp:
1. Z postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający może wykluczyć wykonawcę: 
[…]
5) który w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, co podważa jego uczciwość, w szczególności gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał lub nienależycie wykonał zamówienie, co zamawiający jest w stanie wykazać za pomocą stosownych dowodów;
[…]
7) który, z przyczyn leżących po jego stronie, w znacznym stopniu lub zakresie nie wykonał lub nienależycie wykonał albo długotrwale nienależycie wykonywał istotne zobowiązanie wynikające z wcześ-
niejszej umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy koncesji, co doprowadziło do wypowiedzenia lub odstąpienia od umowy, odszkodowania, wykonania zastępczego lub realizacji uprawnień z tytułu rękojmi za wady; […].

Ważne
Ma to taki skutek, że wykonawca będzie podlegał wykluczeniu z postępowania o udzielenie zamówienia, w którym zamawiający przewidział zastosowanie przesłanki z art. 109 ust. 1 pkt 5 lub pkt 7 ustawy Pzp w okresie trzech lat od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia.

Artykuł 111 pkt 4 ustawy Pzp:
Wykluczenie wykonawcy następuje:
[…]
4) w przypadkach, o których mowa w art. 108 ust. 1 pkt 5, art. 109 ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 9, na okres 3 lat od zaistnienia zdarzenia będącego podstawą wykluczenia; […].
Za początek biegu trzyletniego terminu uznaje się zdarzenie będące podstawą wykluczenia, którym w okolicznościach niniejszej sprawy będzie złożenie przez zamawiającego oświadczenia o odstąpieniu od umowy z przyczyn leżących po stronie wykonawcy. Wykonawca będzie mógł uniknąć wykluczenia w związku z przeprowadzeniem procedury samooczyszczenia (self-cleaning).

2. Przykładowe sytuacje – z orzecznictwa Krajowej Izby Odwoławczej i Sądu Zamówień Publicznych – dotyczące wykluczenia z postępowania na podstawie art. 109 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp

Ważne
Przesłanka wykluczenia z art. 109 ust. 1 pkt 5 ustawy Pzp dotyczy najcięższych przewinień, jakich może dopuścić się wykonawca przy wykonywaniu umów w sprawie zamówienia publicznego. W praktyce jej zastosowanie jest marginalne, gdyż takie sytuacje nie występują często, są również trudne do wykazania.

Podstawą stwierdzenia poważnego naruszenia obowiązków zawodowych było wykonywanie zamówienia na odbiór odpadów w sposób sprzeczny z postanowieniami umowy – w tym zatajanie dosypywania odpadów zewnętrznego pochodzenia do odpadów pochodzących z nieruchomości objętych umową w sprawie zamówienia publicznego (KIO 3436/22, KIO 3445/22).
Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 10 stycznia 2023 r. (sygn. akt: KIO 3436/22, KIO 3445/22):
Na podstawie dwóch zdarzeń, skład orzekający uznał, iż potwierdziły się ustalenia Zamawiającego, co do faktu dosypywania odpadów na pojazd, który następnie zbierał odpady z terenu G...