Tak zdefiniowane kryteria szczególnie często występują w postępowaniach, w których przedmiotem zamówienia są usługi z branży pośrednictwa w zakupie biletów lotniczych.
POLECAMY
Przykład
W postępowaniu na świadczenie usług rezerwacji i sprzedaży biletów lotniczych zamawiający określił kryterium oceny ofert ,,średnia cena 10 biletów lotniczych’’ o wadze 10%. Niezależnie od tego ustalił kryterium ,,cena opłaty transakcyjnej’’ z wagą 60%. W opisie kryterium ,,średnia cena 10 biletów lotniczych’’ wskazał, że w celu przyznania punktów oceniał będzie podane przez wykonawców średnie ceny biletów lotniczych na zdefiniowanych przez siebie dziesięciu różnych kursach lotniczych.
W toku postępowania jeden z uczestników zgłosił wątpliwości dotyczące treści kryterium ,,średnia cena 10 biletów lotniczych’’.
Ważne!
Wykonawca wskazał, że zastosowanie średniej ceny biletu w kryterium punktowanym nie było narzędziem miarodajnym i rzetelnym, gdyż obarczone było błędem obliczeniowym z racji zbyt szerokiego spektrum cen, taryf i połączeń dostępnych na rynku wśród przewoźników lotniczych.
Zamawiający pominął bowiem kluczowe parametry cenowe składające się na ostateczny koszt jednostkowego biletu lotniczego, m.in. nie wskazując precyzyjnie rodzaju taryf przewoźnika (z bagażem czy bez bagażu), nie wyznaczając konkretnych dat podróży, pomijając kwestię dostępności miejsc i cen biletów.
Opisane kryterium było pośrednio przedmiotem postępowania odwoławczego przed Krajową Izbą Odwoławczą, w którym kwestionowano przyznanie punktów jednemu z uczestników postępowania.
Ważne!
W odwołaniu podniesiono, że wykonawca podał w formularzu ofertowym średnie ceny biletów lotniczych całkowicie oderwane od realiów rynkowych.
W toku postępowania odwoławczego zamawiający stwierdził, że przedmiotowe kryterium nie było kryterium cenowym, lecz kryterium jakościowym, bowiem służyło faktycznie ocenie sprawności kadry zatrudnionej przez wykonawców (kasjerów lotniczych). Co ciekawe, jeszcze na etapie oceny ofert zamawiający wezwał wykonawcę do złożenia wyjaśnień w zakresie rażąco niskiej ceny i domagał się podania informacji o sposobie wyliczenia średnich cen biletów lotniczych podanych w formularzu ofertowym.
W toku postępowania odwoławczego zamawiający stwierdził, że wezwanie wystosował w trybie art. 87 ust. 1 Pzp i dotyczyło ono treści oferty.
Wyrok KIO z dnia 5 lutego 2018 r., sygn. akt: KIO 126/18
Izba nie podzieliła zapatrywania zamawiającego i wskazała: Powyższe kryterium niewątpliwie było kryterium cenowym, co potwierdza opis sposobu oceny ww. kryterium zawarty w SIWZ, w którym zamawiający wprost wskazał, że ocenie w ramach ww. kryterium podlegać będzie średnia cena biletów na trasach podanych w załączniku do SIWZ.
Mimo uznania przez Izbę, że kryterium „średnia cena 10 biletów lotniczych” było kryterium cenowym – KIO stanęła na stanowisku, że nie było możliwe stwierdzenie, iż wykonawca zaoferował rażąco niską cenę, ponieważ wskazywana przez wykonawców średnia cena biletów lotniczych nie stanowiła części składowej ceny oferty:
Zamawiający w treści specyfikacji (…) nie powiązał wskazywanych przez wykonawców (…) średnich cen biletów lotniczych z ceną oferty. Żądał podania cen biletów lotniczych (…) po to, by dokonać oceny ofert w ramach ww. kryterium, wskazując przy tym w SIWZ, że wykonawca zobowiązany jest do regulowania należności z tytułu zapewnienia biletów podróżnych ze środków własnych oraz że całkowitym wynagrodzeniem wykonawcy za każdy wydany bilet jest opłata transakcyjna w stałej wysokości (ryczałt), zgodnie z ofertą przetargową, która nie obejmuje kosztu biletu wynikającego z taryfy przewoźnika. Nadto zamawiający oświadczył, że ceną oferty (…) była opłata transakcyjna, a nie ceny biletów lotniczych.
Oznacza to, że z jednej strony uznano to kryterium za kryterium cenowe, ale z drugiej strony – że nie może być uznane za podstawę do stwierdzenia rażąco niskiej ceny.
W innym postępowaniu
O udzielenie zamówienia na usługi pośrednictwa w zakupie biletów lotniczych zamawiający określił kryterium ,,cena brutto’’ z wagą 20%. Wskazał, że cenę oferty stanowić będzie suma iloczynów podanej przez niego liczby biletów i średniej ceny jednostkowej biletu. Wykonawcy musieli zatem podać w formularzu ofertowym średnią cenę jednostkową biletu i to ona podlegała ocenie w kryterium ,,cena brutto’’. Także w tym przypadku kryterium cenowe miało charakter jedynie pozorny.
Zamawiający zastrzegł w SIWZ, że liczba biletów na danych trasach podana w formularzu cenowym jest szacunkowa i służy jedynie do porównania ofert w kryterium „cena brutto”. W innej części SIWZ wskazał natomiast, że obowiązkiem wykonawcy realizującego przedmiot zamówienia będzie wystawianie biletów lotniczych, bez ingerencji w wartości taryf przewoźnika i opłat biletów oraz sprzedaż biletów lotniczych według obowiązujących taryf określonych przez przewoźnika – a nie według cen podanych w formularzu ofertowym na potrzeby oceny ofert w kryterium ,,cena brutto’’. W rezultacie ceny wskazane przez wykonawców w formularzu ofertowym mogły być całkowicie oderwane od rzeczywistości.
Inne postępowanie, inne kryteria
W kolejnym postępowaniu o tożsamym charakterze zamawiający określił, że wykonawca, składając ofertę, powinien załączyć kalkulację cen biletów lotniczych dla dziesięciu tras zdefiniowanych przez zamawiającego oraz – dla potwierdzenia rzetelności cen – wydruki rezerwacji biletów lotniczego w formie potwierdzeń z elektronicznego systemu rezerwacji. Także w tym przypadku kryterium cenowe miało charakter jedynie pozorny, bowiem zamawiający ukształtował postanowienia SIWZ w taki sposób, że ceny podane przez wykonawców w formularzu ofertowym oraz w dowodach składanych na ich potwierdzenie mogły być oderwane od realiów rynkowych.
Jeden z uczestników postępowania – w ramach procedury wyjaśnień treści SIWZ – zwrócił uwagę zamawiającego, że ten sposób oceny oferty w kryterium dotyczącym ceny nie jest ani wiarygodny, ani rzetelny. Zamawiający promuje w ten sposób stosowanie przez uczestników postępowania praktyk zakazanych przez linie lotnicze, jako zaburzających systemy rezerwacyjne i prowadzących do strat ekonomicznych przewoźników.
Ważne!
Wykonawca argumentował, że rezerwacje powinny być wyceniane w jednym określonym dniu przez zamawiającego (tym samym dla wszystkich wykonawców), z uwagi na to, że cena biletu dla dokładnie tej samej taryfy i lotu zależy od kursu walut, a co za tym idzie – codziennie jest inna, niezależnie od przymiotów wykonawcy.
Podniósł także, że wymóg załączania wydruków rezerwacji wiąże się z dopuszczaniem do złożenia i rozpatrzenia ofert przygotowanych bez poszanowania rezolucji IATA 824, stwierdzającej, że agent ma obowiązek wystawiać bilety zgodnie z polityką taryfową i instrukcjami linii lotniczej oraz dobrymi praktykami agentów IATA.
W tym samym postępowaniu inny wykonawca zwrócił uwagę zamawiającemu, że dla potwierdzenia rzetelności kalkulacji cenowej wymaga wydruku rezerwacji biletu lotniczego w formie potwierdzenia z elektronicznego systemu rezerwacji, a dokument ten nie jest ,,wydrukiem rezerwacji z właściwego systemu’’, jest jedynie ,,wydrukiem informacji przypominających rezerwację’’. Przedstawienie takiego dokumentu nie będzie stanowiło żadnej informacji co do kosztów i jakości dalszej współpracy z danym oferentem.
Wykonawca zaproponował, by zmieniono zapis w SIWZ w taki sposób, że zamawiający żądał będzie wydruku biletu elektronicznego, który daje możliwość zweryfikowania cen zarówno przez zamawiającego, jak i innych wykonawców.
Pomimo wskazań wykonawców postanowienia SIWZ, w tym w zakresie sposobu wyłonienia najkorzystniejszej oferty oraz żądania dokumentów składanych na potwierdzenie rzetelności kalkulacji, nie uległy zmianie.
Podsumowanie
Odnosząc się do przytoczonych przypadków należy wskazać, że stosowane kryteria pozornie cenowe mogą być uznane za nieprecyzyjne (wbrew dyspozycji art. 91 ust. 2d Pzp) i uniemożliwiają sprawdzenie informacji przedstawianych przez wykonawców, a ponadto tworzą pole do naruszenia określonych w art. 7 ust. 1 Pzp zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców.
W celu wyeliminowania ryzyka naruszenia tych zasad zamawiający powinni każdorazowo żądać od wykonawców dokumentów potwierdzających rzetelność cen biletów lotniczych podawanych dla oceny w kryteriach oceny ofert, a ponadto określać dokładnie, co dana cena ma zawierać. Zamawiający powinni uwzględniać, że wykonawcy – w sytuacji gdy zamawiający pozostawią im dowolność – mogą posługiwać się systemami rezerwacyjnymi w taki sposób, że ich ceny będą całkowicie nieporównywalne, zostaną wytworzone w sposób nieprawidłowy i sprzeczny z wymaganiami SIWZ, jednak zamawiający nie będą w stanie tego udowodnić.
