Nieprecyzyjny opis kryteriów

Zamawiający w specyfikacji istotnych warunków zamówienia określił dwa kryteria oceny ofert: cena – waga: 80% oraz parametry techniczne (ładowność pojazdu) – waga: 20%. W toku postępowania wykonawcy pytali zamawiającego m.in. o zdefiniowanie metody obliczania ładowności pojazdu, na co odpowiedział: Zamawiający będzie oceniał oferty na podstawie parametrów technicznych podanych w homologacji podwozia. Z kolei w odpowiedzi na pytanie wykonawcy, który wskazał, że w homologacji podwozia podane są dwa parametry techniczne – maksymalna masa całkowita i dopuszczalna masa całkowita, zamawiający poinformował, że będzie dokonywał oceny ładowności na podstawie dopuszczalnej masy całkowitej.

W odpowiedzi na kolejne pytanie wykonawcy, zamawiający wyjaśnił: W załączniku nr 5 „Oferta” w pozycji „Oferujemy samochód o ładowności...” należy podać ładowność obliczoną jako różnicę pomiędzy dopuszczalną masą całkowitą podwozia określoną w wyciągu ze świadectwa homologacji podwozia a masą własną podwozia określoną w wyciągu ze świadectwa homologacji podwozia. Zgodnie z punktem 9.2 zamawiający dokona oceny oferowanego przedmiotu zamówienia w zakresie wymagań określonych przez zamawiającego na podstawie złożonych dokumentów oraz dostępnych publicznie opisów.

Zamawiający w toku oceny ofert zwrócił się do wszystkich wykonawców z prośbą o ich uzupełnienie na podstawie art. 87 ust. 1 Pzp, przez podanie masy własnej oferowanych podwozi, określonej w wyciągu ze świadectwa homologacji.

Kłopoty z ładownością

Wykonawca W. poinformował, że zgodnie z wyciągiem ze świadectwa homologacji oferowanego podwozia jego masa własna wynosi 8100 kg, a ładowność pojazdu, liczona jako różnica pomiędzy dopuszczalną masą całkowitą podwozia, wskazaną w jego homologacji, a masą własną wynosi 13 900 kg. Wskazał przy tym, że zamawiający w żadnym punkcie SIWZ nie wymagał podania masy własnej.

Wykonawca S. z kolei poinformował, że masa własna oferowanego podwozia wynosi 7650 kg. Podkreślił ponadto, że wymaganie przez zamawiającego danych technicznych określonych w wyciągu ze świadectwa homologacji jest niemożliwe do zrealizowania, ponieważ dokument taki nie istnieje od 23 czerwca 2013 r. Wykonawca ten wskazał, że zgodnie z implementowaną dyrektywą ramową 2007/46/WE wyciąg z homologacji został zastąpiony dokumentem WE o nazwie „świadectwo zgodności” lub „świadectwo zgodności WE”.

Ponadto wykonawca wskazał, że masa własna pojazdu nie występuje w świadectwie zgodności, zaś parametrem jej odpowiadającym jest masa pojazdu w stanie gotowym do jazdy, co zgodnie z dyrektywą 70/156/WE oznacza ciężar pojazdu z karoserią w układzie gotowym do jazdy (z płynem chłodniczym, środkami smarnymi, paliwem, narzędziami i przyborami, kołem zapasowym i kierowcą). Z uwagi na to, że krajowe przepisy wymagają podania m.in. masy własnej, producent bądź importer pojazdu ma obowiązek wystawić dla pojazdów kompletnych i skompletowanych „Oświadczenie o danych i informacjach o pojeździe niezbędnych do rejestracji i ewidencji pojazdów”, jednak oświadczenie to nie dotyczy pojazdów niekompletnych.

Na potrzeby kalkulacji ładowności (rozumianej tak, jak określił to w SIWZ zamawiający – jako różnicę pomiędzy dopuszczalną masą całkowitą podwozia a jego masą własną) wykonawca S. przyjął, że masę własną podwozia skalkulować można na podstawie masy w stanie gotowym do jazdy pojazdu standardowego, powiększoną/pomniejszoną o masy elementów indywidualnego pojazdu i o masę kierowcy. Wykonawca wskazał, że dopuszczalna masa całkowita pojazdu jest parametrem określonym przepisami krajowymi i jest równa technicznej dopuszczalnej maksymalnej masie całkowitej pojazdu określonej w punkcie 1.6 świadectwa zgodności, z uwzględnieniem krajowych przepisów ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 z późn. zm.), zgodnie z którym dla pojazdu dwuosiowego dmc ograniczona jest do 18 000 kg, nawet gdy określona w punkcie 1.6 świadectwa zgodności masa maksymalna jest wyższa od tej wartości.

Wykonawca D. natomiast oświadczył, że masa własna oferowanego podwozia wynosi od 5400 do 10 300 kg. Z załączonych dokumentów – specyfikacji technicznej pojazdu przekazanej przez producenta – wynika, że techniczna masa całkowita oferowanego pojazdu wynosiła 18 600 kg, dopuszczalna krajowa masa całkowita – 18 000 kg, zaś masa podwozia – 6415 kg.

Wykonawca Z. ocenił masę własną oferowanego podwozia na 7711 kg i załączył wyjaśnienia producenta, firmy IP, dotyczące masy podwozia, których treść pokrywa się z wyjaśnieniami złożonymi przez wykonawcę S., z tą różnicą, że obliczony w ten sam sposób parametr „ładowność podwozia” wobec innej wykalkulowanej masy własnej podwozia – 7711 kg, po odjęciu od dopuszczalnej masy całkowitej 18 000 kg, wyniósł 10 289 kg.

Wykonawca T. z kolei wskazał, iż masa własna oferowanego podwozia nie przekroczy 6740 kg. Ponadto dołączył pismo producenta pojazdu MT, w którym wskazano, że definicja terminu dopuszczalnej masy całkowitej jest określeniem precyzyjnym, jasno i bezsprzecznie odróżniającym się od definicji maksymalnej masy całkowitej i dla pojazdów dwuosiowych nie może przekroczyć 18 000 kg. Oferta producenta dla wykonawcy określała dmc na 18 000 kg oraz masę własną podwozia na 6740 kg.

Poprawa omyłek

Zamawiający poinformował wykonawców D. i W., że w trybie art. 87 ust. 2 pkt 3 Pzp dokonał poprawy omyłek w ich ofertach, wskazując, iż zgodnie z odpowiedziami zamawiającego i wyjaśnieniami wykonawców w zakresie treści złożonych ofert dotyczącymi masy własnej podwozia wyliczenie ładowności powinno mieć charakter równań:

• w ofercie wykonawcy D.: 18 000 kg – (minus) 6415 kg = 11 585 kg,
• w ofercie wykonawcy W.: 18 000 kg – (minus) 8100 kg = 9900 kg.

W związku z tym zamawiający zmienił w ofercie D. zapis z: Oferujemy samochód o ładowności 8,6 ton na zapis: Oferujemy samochód o ładowności 11,585 tony, natomiast w ofercie W. zapis: Oferujemy samochód o ładowności 13,9 tony na zapis: Oferujemy samochód o ładowności 9,9 tony.

Wykonawca W. złożył odwołanie do Krajowej Izby Odwoławczej, ta zaś wydała wyrok, w którym uwzględniła odwołanie, nakazała zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty najkorzystniejszej, unieważnienie czynności odrzucenia oferty wykonawcy W. oraz nakazała dokonanie wyboru oferty spośród ofert niepodlegających odrzuceniu. W uzasadnieniu wyroku Izba wskazała, że z wyjaśnień zamawiającego poczynionych na rozprawie i zawartych w odpowiedzi na odwołanie wynika, iż zamawiający określeniom zawartym w SIWZ przypisał znaczenia z ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137, 1448) i wydanego na jej podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (w brzmieniu z t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 951).

Błędy zamawiającego

W rezultacie powołania się na rozporządzenie z 2002 r. zamawiający uznał, że dopuszczalna masa całkowita nie może przekraczać 18 ton, wobec czego dokonał poprawy oferty wykonawcy W.

Izba podkreśliła, że informacja o odniesieniu do wskazanych aktów prawnych nie została zawarta w specyfikacji ani wyjaśnieniach. Zamawiający nie określił również, iż stanowiąca podstawę obliczenia ładowności pojazdu dopuszczalna masa całkowita nie może przekraczać 18 ton.

Krajowa Izba Odwoławcza uznała dokonanie poprawy omyłki za nieuprawnione wobec posługiwania się przez zamawiającego kryteriami dorozumianymi. W związku z tym za naruszające art. 89 ust. 1 pkt 7 Pzp Izba uznała również odrzucenie przedmiotowej oferty wobec braku

Producent bądź importer pojazdu ma obowiązek wystawić dla pojazdów kompletnych i skompletowanych „Oświadczenie o danych i informacjach o pojeździe niezbędnych do rejestracji i ewidencji pojazdów”

zgody wykonawcy na poprawę omyłki, o której mowa w art. 87 ust. 2 pkt 3 Pzp. Zamawiający zawiadomił wykonawców o unieważnieniu wyboru oferty najkorzystniejszej, unieważnieniu poprawienia innej omyłki polegającej na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia oraz unieważnieniu odrzucenia oferty wykonawcy W. Jednocześnie poinformował ich o ponownym wyborze oferty najkorzystniejszej, za którą uznana została oferta wykonawcy W.

W tym stanie faktycznym stwierdzić należy, iż zamawiający określił kryteria oceny ofert w sposób nieprecyzyjny, posługując się pojęciami, które nie zostały dookreślone – sposób obliczenia kryterium „ładowność” został sprecyzowany dopiero w wyjaśnieniach do SIWZ, jednak dookreślenie to okazało się również niepełne. Zamawiający dopiero na etapie oceny ofert stwierdził, że zastosowanie znajdują również przepisy określające dopuszczalną masę całkowitą, choć – jak wskazała Izba – wykonawca W. zasadnie przyjął, iż przepisy te nie dotyczą pojazdów specjalnych.

Naruszenie zasad

Nieprecyzyjne określenie kryteriów oceny ofert doprowadziło do wskazanego przez samego zamawiającego naruszenia zasad uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, bowiem część wykonawców w ofertach wskazała ładowność pojazdu jako różnicę pomiędzy dopuszczalną masą całkowitą podwozia a jego masą własną, zaś wykonawca wybrany – jako różnicę pomiędzy maksymalną masą całkowitą podwozia a masą własną samochodu. W efekcie zamawiający oceniał oferty w kryterium ładowności pojazdu, przyjmując dla wykonawcy W. masę całkowitą w wysokości 22 ton, natomiast dla pozostałych wykonawców – 18 ton, co wpłynęło na obliczenie ładowności pojazdów w taki sposób, że oferta W. została uznana za najkorzystniejszą, mimo że w przypadku stosowania dla wszystkich wykonawców tych samych kryteriów, czyli przyjęcia do obliczeń ładowności pojazdu masy całkowitej w wysokości 18 ton, musiałaby być uznana za czwartą w kolejności.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 Pzp zamawiający przygotowuje i przeprowadza postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców. Artykuł  91 ust. 1 Pzp w brzmieniu obowiązującym w dniu wszczęcia postępowania stanowił, że zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Odczytując kompleksowo powyższe unormowania, należy stwierdzić, że zamawiający obowiązany jest sformułować kryteria oceny ofert w sposób, który zapewni, iż wszystkie oferty oceniane będą na takich samych, niebudzących wątpliwości interpretacyjnych zasadach, zaś wykonawcy nie będą mieli trudności we właściwym formułowaniu ofert.

W omawianej sprawie zamawiający sformułował kryterium ładowności pojazdu w sposób niepozwalający na wybór najkorzystniejszej oferty, gdyż kryterium nie zostało opisane jednoznacznie, a tym samym nie zapewnił uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Należy zatem uznać, iż nieprecyzyjne określenie kryteriów oceny ofert doprowadziło do naruszenia art. 7 ust. 1 w zw. z art. 91 ust. 1 Pzp.

Zgodnie z art. 93 ust. 1 pkt 7 Pzp zamawiający unieważnia postępowanie, jeżeli jest ono obarczone niemożliwą do usunięcia wadą, niepozwalającą na zawarcie niepodlegającej unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego. Artykuł 146 ust. 6 Pzp stanowi natomiast, że Prezes Urzędu Zamówień Publicznych może wystąpić do sądu o unieważnienie umowy w przypadku dokonania przez zamawiającego czynności lub zaniechania dokonania czynności z naruszeniem przepisu ustawy, które miało lub mogło mieć wpływ na wynik postępowania.