Siedem powodów odrzucenia oferty

Wuzasadnieniu do projektu ww. ustawy wskazano, że zmiany te wynikają z nowych regulacji prawnych związanych z ustawą o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa¹, albo z przyjętych w projekcie ustawy nowych regulacji 
np. w zakresie rezygnacji z czynności wykluczania wykonawcy z udziału w postępowaniu na rzecz odrzucania oferty wykonawcy podlegającego wykluczeniu, nowych regulacji w zakresie badania warunków formalnych zwią-
zanych ze złożeniem ofert, tj. złożenia ich w odpowiednim terminie, czy zmian w zakresie terminologii, jak wprowadzenie pojęcia dokumentów zamówienia, m.in. na określenie dotychczasowej specyfikacji istotnych warunków
zamówienia.

Na szczególną uwagę zasługują nowo wprowadzone do ustawy podstawy odrzucenia oferty. Stosowanie ich w praktyce wymaga od zamawiających prawidłowego rozpoznania i oceny sytuacji skutkującej odrzuceniem oferty. 

1. ZŁOŻENIE OFERTY PO TERMINIE  SKŁADANIA OFERT – art. 226 pkt 1 n. Pzp 
Złożenie oferty po terminie składania ofert jest jedną z nowych przesłanek odrzucenia oferty. Dotychczas okoliczność ta była podstawą do zwrócenia wykonawcy spóźnionej oferty. Jej złożenie nie wywoływało żadnych skutków związanych z udziałem wykonawcy w postępowaniu, poza możliwością wniesienia odwołania w przypadku postępowań o udzielenie zamówienia publicznego o wartości równej lub przekraczającej progi unijne. Oferta taka nie podlegała otwarciu, a zamawiający miał obowiązek niezwłocznie zwrócić ofertę wykonawcy – w przypadku zamówień o wartości poniżej progów unijnych, a w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne – niezwłocznie zawiadomić wykonawcę o złożeniu oferty po terminie, oraz zwrócić ją po upływie terminu do wniesienia odwołania. 

Analogiczną regulację ustanowiono w przypadku wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Zgodnie z art. 146 ust. 1 pkt 1 n. Pzp zamawiający odrzuca wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, jeżeli został złożony po terminie.

2. WYKONAWCA PODLEGAJĄCY WYKLUCZENIU – art. 226 pkt 2 n. Pzp:
Złożenie oferty przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu z postępowania lub niespełniającego warunków udziału w postępowaniu, lub który nie złożył w przewidzianym terminie oświadczenia, o którym mowa w art. 125
ust. 1 n. Pzp, lub podmiotowego środka dowodowego, potwierdzających brak podstaw wykluczenia lub spełnianie warunków udziału w postępowaniu, lub innych dokumentów lub oświadczeń – jest podstawą do odrzucenia oferty. 

W ustawie – Prawo zamówień publicznych z dnia 11 września 2019 r. określono podstawę odrzucenia oferty związaną ze złożeniem jej przez wykonawcę podlegającego wykluczeniu z postępowania lub niespełniającego warunków udziału w postępowaniu, lub wykonawcę, który nie złożył jednolitego dokumentu, podmiotowych środków dowodowych, lub innych dokumentów lub oświadczeń. 

Przepisy poprzedniej ustawy nie wskazywały wprost na obowiązek odrzucenia oferty wykonawcy, który nie wykazał spełniania warunków udziału w postępowaniu lub nie złożył oświadczeń lub dokumentów podmiotowych. Niemniej jednak – w takich przypadkach odrzucenie oferty również następowało, a podstawą prawną były przepisy art. 24 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 24 ust. 4, w zw. z art. 89 ust. 1 pkt 5 Pzp z 2004 r. 

3. NIESPEŁNIANIE WYMOGÓW – art. 226 pkt 6 n. Pzp:
Zamawiający może  odrzucić ofertę z powodu niespełnienia wymogów w zakresie jej sporządzania i przekazywania. Odrzuca także ofertę sporządzoną lub przekazaną w sposób sprzeczny z wymaganiami technicznymi oraz organizacyjnymi sporządzania lub przekazywania ofert przy użyciu środków komunikacji elektronicznej określonych przez zamawiającego. 

Ustanowienie w art. 252 ust. 2 n. Pzp warunku wyrażenia przez wykonawcę pisemnej zgody na wybór jego oferty w związku z upływem terminu związania ofertą należy odczytywać jako wymóg utrzymania przez wykonawcę stanu związania ofertą ocenioną jako najkorzystniejsza w postępowaniu – aż do momentu jej wyboru

Dotychczas – co do zasady – kwestie formalne związane ze sporządzeniem oferty, a także jej przekazaniem nie stanowiły samodzielnej podstawy odrzucenia oferty wykonawcy jako niezgodnej z treścią specyfikacji istotnych warunków zamówienia. W orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej podkreśla się, że brak jest podstaw do odrzucenia oferty, której wyłącznie forma jest niezgodna z postanowieniami zawartymi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Oznacza to, że przepis art. 89 ust. 1 pkt 2 Pzp z 2004 r. (obowiązujący do końca 2019 r. – przyp. red.) dotyczy wyłącznie treści merytorycznej oferty, a nie jej formy. W ustawie tej nie było zatem analogicznej regulacji, na podstawie której możliwe byłoby odrzucenie oferty z powodu kwestii formalnych dotyczących sporządzania i przekazywania oferty.

Samowolna ingerencja wykonawcy w formę oferty, np. poprzez zmianę treści ustalonego przez zamawiającego formularza ofertowego lub innych oświadczeń i dokumentów dołączanych do oferty, czy złożenie kosztorysu w innej formie niż określona przez zamawiającego – będzie podstawą do odrzucenia oferty wykonawcy. 

Również przekazanie oferty w sposób odbiegający od ustanowionego przez zamawiającego – stanowić będzie podstawę odrzucenia oferty. Należy zwrócić uwagę, że chodzi tutaj o warunki określone przez zamawiającego, a nie wynikające z ustawy.

4. Brak pisemnej zgody wykonawcy – art. 226 pkt 13 n. Pzp
Zamawiający odrzuca ofertę, jeżeli  brak jest pisemnej zgody wykonawcy na wybór jego oferty po terminie związania ofertą. Przedmiotowa przesłanka nawiązuje do art. 252 
ust. 2 n. Pzp, w którym przewidziano, że:

Na gruncie przepisów ustawy Pzp z 2004 r. nie było przeciwwskazań do wyboru oferty po upływie terminu związania tą ofertą. W orzecznictwie KIO wskazywano, że: (…) żaden przepis ustawy nie wymaga permanentnego utrzymania przez wykonawcę stanu związania ofertą, a tylko to mogłoby być podstawą w razie upływu tego terminu do rozpatrywania niezgodności takiej oferty z ustawą. Jednocześnie de lege lata żaden z przepisów ustawy Pzp nie zakazuje wyboru oferty wykonawcy, który swoją ofertą związany już nie jest. (Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 24 lipca 2018 r.,
sygn. akt: KIO 1371/18). 

Ustanowienie w art. 252 ust. 2 n. Pzp warunku wyrażenia przez wykonawcę pisemnej zgody na wybór jego oferty w związku z upływem terminu związania ofertą należy odczytywać jako wymóg utrzymania przez wykonawcę stanu związania ofertą ocenioną jako najkorzystniejsza w postępowaniu – aż do momentu jej wyboru. Przedmiotowa regulacja musiała zatem znaleźć również odzwierciedlenie w katalogu przesłanek odrzucenia oferty. 

W orzecznictwie Krajowej Izby Odwoławczej podkreśla się, że brak jest podstaw do odrzucenia oferty, której wyłącznie forma jest niezgodna z postanowieniami zawartymi w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Oznacza to, że przepis art. 89ust. 1 pkt 2 Pzp z 2004 r. (obowiązujący do końca 2019 r. – przyp. red.) dotyczy wyłącznie treści merytorycznej oferty, a nie jej formy.

5. WYKLUCZENIE Z PRZYCZYN związanych z wniesieniem i utrzymaniem wadium – art. 226 pkt 14 nPzp
Odrzuceniu podlega oferta złożona przez wykonawcę, który nie wniósł wadium, lub wniósł je w sposób nieprawidłowy, lub nie utrzymywał wadium nieprzerwanie do upływu terminu związania ofertą, lub złożył wniosek o zwrot wadium. 

Na gruncie przepisów Pzp z 2004 r. oferta podlegała odrzuceniu w przypadku, kiedy wykonawca nie wniósł wadium lub wniósł je nieprawidłowo (zob. art. 89 ust. 1
pkt 7b Pzp). Nowe podstawy odrzucenia dotyczą dwóch sytuacji. Pierwszą z nich jest nieutrzymanie przez wykonawcę wadium nieprzerwanie do upływu terminu związania ofertą, który to obowiązek przewidziany został
w art 97 ust. 5 Pzp z 2019 r. 

Wykonawca...