Nabywanie usług prawniczych w Prawie zamówień publicznych

Usługi prawnicze objęte przepisami Prawa zamówień publicznych i usługi wyłączone

Usługi prawnicze sklasyfikowane w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady 2195/2002 (ze zmianami z rozporządzenia 2013/2008) w sprawie Wspólnego Słownika Zamówień Publicznych od numeru 79100000-5 do 79140000-7 należą do tzw. usług społecznych, podlegających przewidzianej w dyrektywach unijnych uproszczonej procedurze udzielania zamówień. Po pierwsze, przepisy prawa Unii Europejskiej (dyrektywy 2014/24 UE oraz 2014/25UE) stosuje się do nabywania takich usług od znacznie wyższych wartościowo progów, tj. w przypadku zamówień klasycznych od wartości 750 000 euro, zaś w przypadku zamówień sektorowych od wartości 1 mln euro. Po drugie, dyrektywy dopuszczają daleko idącą swobodę zamawiającego co do ustalenia szczegółowych reguł przeprowadzenia postępowania na wybór wykonawcy usługi prawniczej.

Konieczne jest jedynie respektowanie obowiązku ogłoszenia o zamówieniu oraz zasad przejrzystości i równego traktowania. 

Polski ustawodawca odmiennie niż prawodawca unijny nie zdecydował się na tak dalekie uproszczenie i usunął je z krajowego porządku prawnego. Począwszy od 1 stycznia 2021 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy – Prawo zamówień publicznych, uproszczenia w nabywaniu usług społecznych, w tym prawniczych, w polskim systemie prawnym zostały znacznie ograniczone, a w zasadzie zlikwidowane, gdyż pozostawiono jedynie preferencje dla wykonawców działających nie dla zysku (a więc raczej nie obejmie to usług skomercjalizowanego świata prawniczego). Prostsze zasady nabywania usług prawniczych funkcjonują więc jedynie tam, gdzie znajdzie zastosowanie przepis, który niektóre usługi prawnicze wyłącza ze stosowania przepisów o zamówieniach publicznych. Wyłączenie to zawarto w art. 11 ust. 1 pkt 2 lit. a–b ustawy Pzp, wskazując świadczenie usług prawniczych polegających na wykonywaniu zastępstwa procesowego przed sądami, trybunałami lub innymi organami orzekającymi bądź usług doradztwa prawnego wykonywanych przez adwokatów i radców prawnych w takim zakresie, w którym przedmiot usługi daje podstawy zasadnego wnioskowania, że przedmiot usługi będzie objęty w przyszłości przedmiotem procesu czy postępowania odwoławczego (i zastępstwa w tym zakresie). 

Przepisy prawa, opierając istotę wyłączenia z procedur Prawa zamówień publicznych na pojęciu „zastępstwo procesowe”, nie zawierają ustawowej definicji zastępstwa procesowego. Pojęcie to może być jednak zdefiniowane na gruncie poszczególnych ustaw regulujących postępowanie przed sądem lub organem administracyjnym. W rozumieniu Kodeksu postępowania cywilnego zastępstwo procesowe polegać będzie na zastępowaniu strony procesu przed sądem powszechnym w sprawie cywilnej. Zakres zastępstwa procesowego kształtować się będzie zgodnie z zakresem wyrażonym w pełnomocnictwie. Artykuł 91 k.p.c. wskazuje ustawowy zakres uprawnień pełnomocnika. Pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, jak też wniesienie interwencji głównej przeciwko mocodawcy; wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji; udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu; zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa. Uprawnienie do dokonywania poszczególnych czynności mogą być jednak wyłączone w danym pełnomocnictwie. Ponadto na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego zastępstwo procesowe może być wykonywane co do zasady przez podmiot fachowy, tzn. adwokata lub radcę prawnego. Przepisy ustawy dopuszczają pewne wyjątki od tej ogólnej zasady i w szczególnych sytuacjach pełnomocnikiem mogą być podmioty tzw. quasi-fachowe. Jednakże Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje, aby zastępstwo procesowe sprawowane było przez doradców podatkowych. 

Analogicznie ustawodawca unormował kwestię zastępstwa procesowego...