Co z tymi fluorowanymi gazami cieplarnianymi (F-gas regulation)?

Informacje ogólne 

W ramach Europejskiego Zielonego Ładu, określonego w komunikacie Komisji Europejskiej z dnia 11 grudnia 2019 r., zapoczątkowano nową unijną strategię na rzecz wzrostu, której celem jest przekształcenie Unii Europejskiej w sprawiedliwe i dobrze prosperujące społeczeństwo, żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce. W strategii tej potwierdzono, że ambicją Komisji Europejskiej jest, aby do 2050 r. Europa stała się pierwszym kontynentem neutralnym dla klimatu i wolnym od zanieczyszczeń, a celem strategii jest również ochrona zdrowia i dobrostanu obywateli przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem, przy jednoczesnym zapewnieniu inkluzywnej (łączący lub obejmujący jakąś całość, przeznaczony dla wszystkich), uczciwej i sprawiedliwej transformacji, tak aby nikt nie został wykluczony. Ponadto Unia Europejska zobowiązała się do zapewnienia pełnego wdrożenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/11191 oraz ósmego programu działań w zakresie środowiska, ustanowionego decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/5912, a także do realizacji agendy Organizacji Narodów Zjednoczonych na rzecz zrównoważonego rozwoju (Agenda 2030) i określonych w niej celów zrównoważonego rozwoju. Konsekwencją powyższego było przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/573 z dnia 7 lutego 2024 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych, zmieniającego dyrektywę (UE) 2019/1937 i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 517/2014 (dalej również: F-gas regulation). 

Fluorowane gazy cieplarniane to sztuczne substancje chemiczne, które są bardzo silnymi gazami cieplarnianymi, często kilka tysięcy razy silniejszymi niż dwutlenek węgla (CO2). Wraz z CO2, metanem i podtlenkiem azotu fluorowane gazy cieplarniane należą do grupy emisji gazów cieplarnianych objętych porozumieniem paryskim, przyjętym na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC)3. Obecnie emisje fluorowanych gazów cieplarnianych stanowią 2,5% całkowitych emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej (w latach 1990–2014 podwoiły się one). 

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 przyjęto w celu odwrócenia tendencji do wzrostu emisji fluorowanych gazów cieplarnianych. Jak wynika z oceny przygotowanej przez Komisję Europejską, rozporządzenie (UE) nr 517/2014 doprowadziło do zmniejszenia emisji fluorowanych gazów cieplarnianych z roku na rok. W latach 2015–2019 podaż wodorofluorowęglowodorów (HFC) zmniejszyła się o 37% w tonach metrycznych i o 47% w tonach ekwiwalentu CO2. Nastąpiła również wyraźna zmiana w kierunku stosowania rozwiązań alternatywnych o niższym współczynniku globalnego ocieplenia (GWP), w tym naturalnych substancji alternatywnych (np. powietrza, CO2, amoniaku, węglowodorów i wody) w wielu rodzajach urządzeń, w których tradycyjnie stosowano fluorowane gazy cieplarniane. 

Niektóre fluorowane gazy cieplarniane podlegające omawianemu rozporządzeniu to substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS) lub substancje, co do których dowiedziono lub podejrzewa się, że rozkładają się na PFAS. PFAS to chemikalia odporne na degradację oraz potencjalnie negatywnie wpływające na zdrowie i środowisko. Zgodnie z zasadą ostrożności użytkownicy urządzeń z ww. gazami powinni rozważyć zastosowanie rozwiązań alternatywnych, o ile są one dostępne, mniej szkodliwych dla zdrowia, środowiska i klimatu. W 2023 r. w Europejskiej Agencji Chemikaliów złożono wniosek na mocy rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady4 dotyczący ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania PFAS, w tym fluorowanych gazów cieplarnianych. Rozważając potencjalne ograniczenia dotyczące PFAS, Komisja Europejska i państwa członkowskie zobowiązały się wziąć pod uwagę dostępność wspomnianych rozwiązań alternatywnych. 

Celowe uwalnianie substancji fluorowanych do atmosfery, w przypadku gdy jest to niezgodne z prawem, stanowi poważne naruszenie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 i powinno być wyraźnie zakazane. Podmioty używające urządzeń z ww. subs...