Swoboda podziału na części

Orzeczenie to zapadło w sprawie rozpoznanej przez Krajową Izbę Odwoławczą w wyroku z dnia 31 stycznia 2017 r., sygn. akt: KIO 101/17, w postępowaniu prowadzonym przez zamawiającego w trybie przetargu nieograniczonego na wyposażenie nowego budynku szpitala, obejmujące dostawę, montaż i wdrożenie sprzętu medycznego, informatycznego, wraz z oprogramowaniem oraz wykonanie w systemie „zaprojektuj i wybuduj”.

Zamawiający opublikował treść specyfikacji istotnych warunków zamówienia w dniu 5 stycznia 2017 r.

W odwołaniu do KIO wykonawca zarzucił zamawiającemu między innymi:

• brak podziału zamówienia na części pomimo jego różnorodności – zamówienie zawiera wykonanie projektu budowlanego, robót budowlanych, dostawę sprzętu medycznego, mebli, sprzętu komputerowego, biurowego i innego wyposażenia oraz oprogramowania, a także finansowanie zamówienia do czasu jego spłaty przez zamawiającego, co ma nastąpić w 96 miesięcznych ratach – uniemożliwia to ubieganie się o udzielenie zamówienia nawet przez średnie przedsiębiorstwa;
• rozbieżności we wskazaniu przez zamawiającego terminu płatności rat miesięcznych;
• niejednoznaczne określenie warunku udziału w postępowaniu odnoszące się do kompetencji lub uprawnień wykonawcy;
• niejednoznaczne określenie warunku udziału w postępowaniu dotyczące sytuacji ekonomicznej wykonawcy oraz dokumentu żądanego na jego potwierdzenie;
• nadmierne wymagania odnośnie do warunku udziału w postępowaniu dotyczące zdolności zawodowej;
• określenie wymogów wobec podmiotu trzeciego przekraczających wymogi odnoszące się do wykonawców;
• dowolne określenie prawa żądania oświadczeń podwykonawców.

Odwołujący wskazał, że brak podziału zamówienia na części narusza konkurencję, ograniczając możliwość ubiegania się o zamówienie mniejszym podmiotom, przede wszystkim małym i średnim przedsiębiorstwom. Zarzucił on także m.in. ustanowienie warunku udziału w postępowaniu odnoszącego się do zdolności zawodowej, który wyklucza z udziału w postępowaniu rzetelnych wykonawców. W kwestii podziału zamówienia na części odwołujący zarzucił zamawiającemu naruszenie art. 7 ust. 1 i art. 29 ust. 2 Pzp.

Różnorodne świadczenia

Odwołujący jako radykalnie ograniczające udział podmiotów w postępowaniu wskazał objęcie jednym zamówieniem różnorodnych świadczeń, co nastąpiło bez żadnych wyraźnych korzyści dla zamawiającego. Jedynie wygoda uzasadnia połączenie ze sobą dostawę łóżek szpitalnych z dostawą sprzętu komputerowego, z wykonaniem pracowni diagnostyki obrazowej wraz z pracami projektowymi i robotami budowlanymi. Odwołał się do stanowiska Urzędu Zamówień Publicznych, w którym zauważono, że jednym z głównych celów dyrektywy z zakresu zamówień publicznych jest zwiększenie udziału sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w rynku zamówień publicznych.

Zdaniem odwołującego swoboda zamawiającego w decyzji o braku podziału zamówienia na części ograniczona jest zasadą uczciwej konkurencji. Należy zatem badać, czy w konkretnych okolicznościach decyzja co do podziału zamówienia i liczby części nie naruszy konkurencji przez ograniczenie możliwości ubiegania się o nie w szczególności małym i średnim przedsiębiorstwom.

Według odwołującego połączenie w omawianym postępowaniu dostaw odrębnych sprzętów prowadzi do niemożliwości zrealizowania zamówienia nawet przez średnich wykonawców, którzy normalnie zajmują się dostarczeniem wyposażenia szpitali w wielu zakresach. Ponadto połączenie spowodowało zwiększenie postawionych warunków dotyczących sytuacji ekonomicznej i finansowej, co stanowi kolejną przeszkodę w ubieganiu się o to zamówienie.

W ocenie odwołującego w celu poszanowania zasady uczciwej konkurencji zamawiający powinien podzielić zamówienie na części z wyodrębnieniem w każdej części dostaw o podobnym charakterze, by ten podział odzwierciedlał nie tylko żądanie odwołującego, ale również zamawiającego.

Oddalenie odwołania

Krajowa Izba Odwoławcza oddaliła odwołanie. Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu związanego z zaniechaniem podziału zamówienia na części, KIO uznała, że po stronie zamawiającego wystąpiła uzasadniona potrzeba udzielenia jednego zamówienia na całość wyposażenia nowo wybudowanego budynku, w którym z początkiem 2018 r. mają być świadczone usługi medyczne. Zamawiający na posiedzeniu wyjaśnił, że w obecnie eksploatowanym budynku z końcem 2017 r. nie będzie możliwe świadczenie usług medycznych z uwagi na jego zły stan techniczny.

Ponadto sytuacja związana z finansowaniem zamówienia, w całości mającego pochodzić z wkładów pieniężnych podmiotu zewnętrznego – miasta, jedynego wspólnika spółki, uzasadnia udzielenie zamówienia na całość prac, tak aby efekt zakładany dla tej inwestycji mógł być osiągnięty w założonym okresie, czyli do końca 2017 r. Izba przyjęła, że nie będzie spełniało potrzeb zamawiającego udzielenie zamówienia na część spośród objętych zamówieniem dostaw, a takim ryzykiem obarczone jest prowadzenie postępowania z podziałem na części. Zamawiający nie może mieć bowiem pewności, że dopuszczając składanie ofert częściowych, nawet prowadząc jedno postępowanie, uzyska oferty pokrywające całość dostawy.

Izba uwzględniła to, że dostawa jest w całości przeznaczona dla nowego budynku, który zastąpi obecnie eksploatowany zakład. Stąd nie można narzucić zamawiającemu formuły zamówienia, w której może nie otrzymać całości przedmiotu zamówienia. Gdyby nawet złożono oferty na wszystkie części zamówienia, to nie można wykluczyć, że łączna wartość ofert najkorzystniejszych mogłaby nie mieścić się w kwocie środków, jakimi dysponować będzie zamawiający w ramach zakładanego podniesienia kapitału zakładowego. W świetle powyższego jedynie udzielenie zamówienia na całość dostawy spełniać będzie potrzeby zamawiającego, który nie może pozwolić sobie na swobodne dysponowanie środkami, jakie miasto zamierza przekazać na sfinansowanie dostawy.

W ocenie Izby to nie kwestia podziału zamówienia na części, ale przewidziany sposób zapłaty (96 rat miesięcznych) ma istotne znaczenie dla podjęcia decyzji o złożeniu oferty przez wykonawcę lub wykonawców wspólnie ubiegających się o zamówienie. Zakres rzeczowy dostawy obejmuje standardowe wyposażenie oddziałów szpitalnych, a zatem nie powinno być kłopotów ze złożeniem oferty na całość dostawy przez podmioty świadczące tego rodzaju dostawy. Natomiast konieczność poniesienia przez wykonawcę kosztów związanych z kredytowaniem tak dużego zamówienia może wpływać na to, czy wykonawcy zdecydują się złożyć oferty w tym postępowaniu.

Jest to jednak kwestia wtórna wobec zasadniczej okoliczności istnienia uzasadnionej potrzeby udzielenia zamówienia na całość dostaw. Izba przychyliła się do stanowiska zamawiającego, że Prawo zamówień publicznych nie nakłada obowiązku podziału zamówienia na części, pozostawiając decyzji zamawiającego, czy zamówienie podzielić na części oraz w jaki sposób. Wskazuje na to brzmienie art. 36aa ust. 1 Pzp – zamawiający może podzielić zamówienie na części, określając zakres i przedmiot tych części. Powyższe skłania zatem do wniosku, że kwestia podziału zamówienia jest uprawnieniem zamawiającego, a nie jego obowiązkiem.