Izba ma charakter organu sądowego w rozumieniu art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, co potwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 13 grudnia 2012 r. (sprawa C-465/11 Forposta, ABC Direct Contact). Organizację Izby oraz status jej członków określają przepisy działu V rozdziału 4 Pzp.
Postępowanie odwoławcze uregulowane zostało przepisami art. 179–198 Pzp, a jeżeli ustawa nie stanowi inaczej – odpowiednie zastosowanie znajdują również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego o sądzie polubownym (arbitrażowym).
Obok przepisów ustawowych kwestie związane z postępowaniem odwoławczym regulują akty wykonawcze: rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 marca 2010 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania wpisu od odwołania oraz rodzajów kosztów w postępowaniu odwoławczym i sposobu ich rozliczania (Dz. U. Nr 41, poz. 238 ze zm.) oraz rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 marca 2010 r. w sprawie regulaminu postępowania przy rozpoznawaniu odwołań (Dz. U. z 2014 r., poz. 964 ze zm.).
Kontrolę instancyjną orzeczeń Izby, na podstawie art. 198a i 198b Pzp, sprawują sądy okręgowe właściwe dla siedziby zamawiającego, a prawo wniesienia skargi przysługuje stronom i uczestnikom postępowania oraz Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych.
Obok orzekania w sprawach odwołań Izba rozpoznaje składane w toku postępowań odwoławczych wnioski zamawiających o uchylenie zakazu zawarcia umowy przed ostatecznym wydaniem przez KIO orzeczenia. Z mocy art. 167 ust. 3 Pzp i następnych Izba jest także organem właściwym do rozpoznawania zastrzeżeń do wyników kontroli prowadzonych przez Prezesa Urzędu.
POLECAMY
Wpływ odwołań
W 2017 r. do Prezesa Izby wpłynęło 2749 odwołań, w tym w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa wniesiono 24 odwołania. Liczba odwołań rozpoznanych w tym okresie przez Izbę wyniosła 2774 (w tym 132 odwołania wniesione w 2016 r.). W formie pisemnej wpłynęło 2151 odwołań (78%), w formie elektronicznej 598 (22%).
Przystąpienie do odwołania
Do toczących się w 2017 r. postępowań odwoławczych zgłoszono 2764 przystąpienia, w tym 2179 po stronie zamawiającego (79%) oraz 585 po stronie odwołującego (21%).
Odwołania skierowane do łącznego rozpoznania
Na mocy art. 189 ust. 1 Pzp Prezes Krajowej Izby Odwoławczej może zarządzić łączne rozpoznanie odwołań przez Izbę, jeżeli zostały złożone w tym samym postępowaniu o udzielenie zamówienia lub dotyczą takich samych czynności zamawiającego. Ogólna liczba odwołań skierowanych do łącznego rozpoznania w 2017 r. wyniosła 534, tj. 19% ogólnej liczby 2774 rozpoznanych odwołań. Natomiast w 2016 r. 23% odwołań zostało skierowanych do łącznego rozpoznania, a w 2015 r. było to 27%.
Rodzaje rozstrzygnięć odwołań
Rozpoznaniu przez składy orzekające Izby (nie wliczając odwołań zwróconych) w 2017 r. podlegały 2554 odwołania, w wyniku czego:
- 861 odwołań zostało oddalonych (34%),
- 516 odwołań zostało uwzględnionych (20%),
- 579 postępowań zostało umorzonych wskutek wycofania odwołania (23%),
- 461 postępowania zostały umorzone w wyniku uwzględnienia przez zamawiającego w całości zarzutów odwołania (18%),
- 137 odwołań zostało odrzuconych (5%).
Kary finansowe, umowy
W 2017 r. Izba nałożyła jedną karę finansową na zamawiającego. Nie wystąpiły sprawy, w których Izba orzekła o skróceniu okresu obowiązywania lub o unieważnieniu umowy w sprawie zamówienia publicznego.
Zdania odrębne
Do wydanych w okresie sprawozdawczym wyroków członkowie składów orzekających zgłosili sześć zdań odrębnych. Dla porównania w 2016 r. zgłoszono dziewięć zdań odrębnych, a w 2015 r. – sześć zdań odrębnych.
W 2017 r. zdania odrębne były związane z zagadnieniem gwarancji wadialnej składanej przez wykonawców wspólnie ubiegających się o udzielenie zamówienia (zgłoszono dwa razy, w tym raz do dwóch spraw połączonych do wspólnego rozpoznania), a także z kwestiami: odrzucenia odwołania, opisu przedmiotu zamówienia, tajemnicy przedsiębiorstwa oraz wskazania nazw podwykonawców w ofercie (po jednym zdaniu odrębnym).
Powołanie biegłego
Składy orzekające przeprowadziły dowód z opinii biegłego w 2017 r. w czterech sprawach, a w 2016 r. – w 13 sprawach. Potrzeba skorzystania z wiadomości specjalnych wynikła w związku z zagadnieniami z dziedziny elektromechaniki, energetyki i automatyki, a także dotyczącymi urządzeń oczyszczania ścieków oraz sprzętu medycznego.
Terminowość rozpoznawania odwołań
W 2017 r. postępowanie odwoławcze trwało średnio 15 dni, a w 2016 r. – 14 dni (analogicznie do roku 2015). Zachowywany był zatem, co do zasady, 15-dniowy instrukcyjny termin rozpoznania odwołań, wskazany w art. 189 ust. 1 Pzp, także w sytuacjach wystąpienia dodatkowych czynności, które Izba zobowiązana była wykonać przed skierowaniem odwołania na posiedzenie lub rozprawę, jak np. wezwanie do uzupełnienia braków formalnych odwołania czy wezwanie do zgłoszenia sprzeciwu od uwzględnienia przez zamawiającego zarzutów odwołania (wstrzymujące do trzech dni dalsze procedowanie w sprawie).
Ogłaszanie orzeczeń
Zgodnie z art. 196 ust. 2 Pzp Izba w sprawie zawiłej może odroczyć wydanie orzeczenia na czas nie dłuższy niż pięć dni. Izba – z uwagi na zawiłość sprawy – uznała w 2017 r. za konieczne skorzystanie z tego uprawnienia w 1023 przypadkach (co stanowi 74% z ogólnej liczby wydanych wyroków), natomiast w 2016 r. było to 867 (czyli 66%).
Skargi do sądów okręgowych na orzeczenia Izby
W 2017 r. wniesiono 159 skarg na orzeczenia Krajowej Izby Odwoławczej, co stanowi 5,7% w stosunku do liczby odwołań rozpoznanych przez składy orzekające. W poprzednich latach było to odpowiednio: w 2016 r. – 130 (5,2%), 2015 r. – 179 (6,7%), 2014 r. – 133 (5,1%), 2013 r. – 144 (5,2%), 2012 r. – 152 (5,9%), a w 2011 r. – 148 (6%).
Na podstawie przekazanych Izbie orzeczeń sądów okręgowych ustalono (według stanu na 14 lutego 2018 r.), że w 2017 r. rozpoznano 98 skarg na orzeczenia Izby, w tym: 25 (26%) skarg zostało odrzuconych, 24 skargi zostały oddalone (24%), w 14 sprawach umorzono postępowanie skargowe (14%), uchylono wyrok Izby w ośmiu sprawach (8%), a w 27 sprawach zmieniono wyrok (28%). W toku jest 61 spraw.
Rozpoznawanie wniosków i zastrzeżeń
Krajowa Izba Odwoławcza w 2017 r. wydała 37 postanowień w sprawie wniosków o uchylenie zakazu zawarcia umowy, w tym: 20 postanowień odmawiających uchylenia zakazu zawarcia umowy (54%), 12 postanowień uchylających zakaz zawarcia umowy (32%) oraz pięć postanowień uma-
rzających postępowanie w sprawie wniosku (14%). Wnioski rozpoznawane były w terminie określonym w art. 183 ust. 4 Pzp, tj. nie później niż w terminie pięciu dni od dnia jego złożenia.
Z art. 167 ust. 1 i art. 171a Pzp wynika uprawnienie zamawiających do zgłaszania do Prezesa UZP zastrzeżeń do wyników kontroli doraźnej i uprzedniej. Opinię w przedmiocie tych zastrzeżeń KIO wyraża w formie uchwały podejmowanej w terminie 15 dni od dnia otrzymania zastrzeżeń od wyników kontroli. W 2017 r. wszystkie zastrzeżenia zostały rozpoznane w terminie określonym w art. 167 ust. 3 Pzp.
Izba w 2017 r. wydała 70 opinii, w tym: 48 opinii (70%) nieuwzględniających zastrzeżeń, pięć opinii (7%) częściowo uwzględniających zastrzeżenia oraz 16 opinii (23%) uwzględniających zastrzeżenia w całości. Dla porównania w 2016 r. Izba wydała w formie uchwał 77 opinii, w tym: 62 opinie (81%) nieuwzględniające zastrzeżeń, dziewięć opinii (12%) częściowo uwzględniających zastrzeżenia oraz sześć opinii (7%) uwzględniających zastrzeżenia w całości.
Podsumowanie
Rok 2017 r. – dziesiąty rok funkcjonowania Krajowej Izby Odwoławczej – minął pod znakiem wypracowania wykładni nowych przepisów Pzp oraz weryfikacji dotychczasowego dorobku orzeczniczego pod kątem jego zastosowania do interpretacji znowelizowanych przepisów Pzp. W kolejnych artykułach zamieszczamy wybrane interpretacje Pzp w orzecznictwie KIO.
