Jeżeli zachodzą uzasadnione podstawy do uznania, że złożone uprzednio oświadczenia lub dokumenty nie są już aktualne, zamawiający może wezwać do złożenia aktualnych oświadczeń lub dokumentów.
POLECAMY
Negatywne przesłanki
Urząd Zamówień Publicznych wskazuje, iż przepis ten powinien być stosowany w szczególności w postępowaniach wieloetapowych (w których następuje selekcja wykonawców uprawnionych do złożenia oferty), gdy liczba wykonawców składających wniosek jest większa niż przewidziana w zaproszeniu do składania ofert.
Na podstawie tego przepisu zamawiający może weryfikować, czy zostały spełnione negatywne przesłanki wykluczenia, poprzez badanie aktualności dokumentów, takich jak np. KRK, zaświadczenie z ZUS czy urzędu skarbowego. Jeśli zatem zamawiający będzie miał wątpliwość, na jakimkolwiek etapie postępowania, czy przedłożone KRK jest nadal aktualne, tzn. czy osoby zobowiązane do złożenia tego dokumentu faktycznie nie zostały skazane za popełnienie wymienionych w ustawie przestępstw, może zażądać złożenia tego dokumentu ponownie. Jeśli okaże się, że złożony ponownie dokument potwierdza skazanie, wykonawca będzie podlegał wykluczeniu.
Ważne!
Obecnie wykonawca powinien utrzymywać stan niepodlegania wykluczeniu przez cały okres trwania postępowania.
Przesłanki pozytywne
Co jednak z pozytywnymi przesłankami udziału w postępowaniu, tj. wymogiem posiadania zdolności technicznej lub zawodowej? Czy jeśli wykonawca na dzień składania ofert legitymował się doświadczeniem zdobytym w okresie pięciu lat (lub trzech lat w przypadku usług), ale na późniejszym etapie postępowania doświadczenie to „przedawni się”, tj. na dzień wezwania – na podstawie art. 26 ust. 2f Pzp – okaże się, że zostało zdobyte w czasie wcześniejszym niż pięć lat (trzy lata w przypadku usług) od wezwania, będzie to oznaczało, że wykonawca przestał posiadać doświadczenie, a dokumenty potwierdzające posiadanie doświadczenia przestało być „aktualne”, a tym samym wykonawca podlega wykluczeniu? Taka sytuacja stała się podstawą sporu przed Krajową Izbą Odwoławczą o sygn. akt: 165/17.
Stanowisko KIO
W ogłoszeniu o zamówieniu zamawiający poinformował, iż wykonawca musi wykazać, że w okresie ostatnich pięciu lat przed upływem terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a jeżeli okres prowadzenia działalności jest krótszy – w tym okresie, zrealizował co najmniej jedno przedsięwzięcie termomodernizacyjne w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 712), obejmujące zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych w co najmniej dwóch obiektach budowlanych użyteczności publicznej – w rozumieniu § 3 pkt 6 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 1422), razem, w ramach jednego zadania, o łącznej wartości nakładów inwestycyjnych nie mniejszej niż 12 000 000 zł brutto.
Odwołujący dołączył do wniosku wykaz robót, w zakresie wymaganym przez zamawiającego, wskazujący na zrealizowanie przez wykonawcę robót budowlanych, przy czym wykonawca wskazał w wykazie datę zakończenia robót na dzień 31 grudnia 2011 r.
Ważne!
Zamawiający uznał, iż w toku postępowania wykaz robót przedstawiony przez odwołującego utracił aktualność w związku z tym, iż wskazuje termin zakończenia robót na dzień 31 grudnia 2011 r.
W toku badania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu zamawiający wezwał odwołującego do złożenia aktualnego wykazu, z terminem jego złożenia określonym na dzień 17 stycznia 2017 r. Zamawiający wskazał, iż nowy wykaz powinien być aktualny na dzień jego złożenia, tj. na 17 stycznia 2017 r.
W odpowiedzi na wezwanie odwołujący przedstawił w dniu 17 stycznia 2017 r. ponownie wykaz robót wskazujący na zrealizowanie tych samych robót budowlanych z datą zakończenia na dzień 31 grudnia 2011 r.
Ważne!
Termin składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu upływał w dniu 21 grudnia 2016 r. o godz. 12.00, tj. 10 dni przed dniem 31 grudnia 2016 r. – kiedy mijał pięcioletni termin liczony od zakończenia robót budowlanych.
Zamawiający uznał, iż takie doświadczenie nie jest doświadczeniem „aktualnym”, a tym samym wykonawca nie wykazał spełnienia warunków udziału w postępowaniu i został wykluczony na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 12 Pzp.
Zgodnie z treścią art. 25a ust. 1 Pzp do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert lub wniosków oświadczenie w zakresie wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Zamawiający podkreślił, iż spełnienie warunków udziału w postępowaniu może być weryfikowane na każdym etapie postępowania, w szczególności gdy dokumenty przekazane zamawiającemu wraz z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu są nieaktualne. Rozstrzygnięcie to stało się przedmiotem zaskarżenia.
Ważne!
Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 13 lutego 2017 r. nie podzieliła argumentacji zamawiającego i nakazała unieważnienie czynności wykluczenia odwołującego.
Aprobata dla wyroku KIO
Interpretacja przepisów przyjęta przez Izbę daje wykonawcom pewność co do możliwości legitymowania się posiadanym doświadczeniem w przetargach, jak również uniemożliwia zamawiającym manipulowanie wynikami przetargu poprzez bezzasadne wydłużanie postępowania (w oczekiwaniu na dezaktualizację doświadczenia któregoś z wykonawców) lub też wybiórcze stosowanie wezwania na podstawie art. 26 ust. 2f Pzp wobec konkretnych wykonawców.
Taka interpretacja znajduje również uzasadnienie w przepisach Pzp, analizowanych holistycznie, łącznie z przepisami rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawców w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Zgodnie z treścią art. 25a ust. 1 Pzp do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert lub wniosków oświadczenie w zakresie wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.
Treść oświadczenia
Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne potwierdzenie, że wykonawca:
- nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu;
- spełnia kryteria selekcji, o których mowa w art. 51 ust. 2, art. 57 ust. 3 i art. 60d ust. 3 Pzp.
Ze wskazanej regulacji wynika, że w momencie składania oświadczenia (dokumentów) wykonawca potwierdza okoliczności, o których mowa powyżej. Nie może złożyć takiego oświadczenia na przyszłość, np. że za jakiś czas skończy realizowanie usługi i wówczas będzie spełniał warunek udziału w postępowaniu określony przez zamawiającego w SIWZ. Oświadczenie wykonawcy odnosi się zatem do okoliczności istniejących na dzień jego złożenia.
W oświadczeniu, zgodnie z art. 25a Pzp, wykonawca potwierdza, że spełnia warunki udziału w postępowaniu oraz że nie zachodzą w stosunku do niego okoliczności uzasadniające wykluczenie go z udziału w postępowaniu.
Ważne!
Składane oświadczenie jest konsekwencją tego, że okoliczności w nim wykazane rzeczywiście występują, i występują zgodnie z żądaniem zamawiającego na dzień składania ofert/wniosków.
Aby potwierdzić spełnienie warunku w zakresie wiedzy i doświadczenia – zgodnie z rozporządzeniem w sprawie dokumentów – należy wraz z ofertą złożyć wykaz wykonanych robót budowlanych i przedłożyć dokumenty potwierdzające ich wykonanie zgodnie z zasadami sztuki budowlanej oraz prawidłowość ukończenia.
Termin aktualności dokumentów potwierdzających wymagane doświadczenie w obecnym stanie prawnym dotyczy ostatnich pięciu lat (trzech lat) przed upływem terminu składania ofert albo wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu, a nie przed dniem, w którym upływa termin na złożenie uzupełnienia dokumentów.
Do obliczenia aktualności doświadczenia jest zatem istotna data, w której wykonawca ma złożyć ofertę.
Z orzecznictwa KIO
Warto odwołać się do orzecznictwa KIO dotyczącego aktualności dokumentów również przed wejściem w życie nowelizacji Pzp z czerwca 2016 r.
KIO 2939/12, KIO 2942/12: (…) data wystawienia dokumentu potwierdzającego spełnianie wymagań zamawiającego jest wtórna wobec wymagań stawianych treści dokumentu. Ustawodawca wymaga, co wynika nie tylko z przywołanego § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów, ale również z art. 26 ust. 3 in fine Pzp, potwierdzenia stanu faktycznego istniejącego w dacie nie późniejszej niż dzień upływu terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu lub terminu składania ofert. Zatem fakt wystawienia dokumentu po upływie terminu składania ofert lub wniosków jest bez znaczenia, o ile z treści dokumentu wynika potwierdzenie spełniania warunku udziału w postępowaniu nie później niż w tym dniu.
KIO 966/15: W ocenie Izby określenie „aktualny” nie dotyczy terminu, w jakim zaświadczenie zostało wystawione. Gdyby tak było, przepis rozporządzenia nakazywałby wykonawcy przedłożenie zaświadczenia wystawionego nie wcześniej niż trzy miesiące przed upływem terminu składania ofert, bez wskazywania, iż zaświadczenie musi być aktualne. Wymóg aktualności dotyczy zatem informacji zawartych w zaświadczeniu. Jeżeli ulegną one zmianie, zaświadczenie przestaje być aktualne, gdyż zawiera informacje, które już nie mają miejsca.
Podsumowanie
Przyjęcie odmiennej interpretacji niż przedstawiona przez KIO i uznanie, że wykonawca musi posiadać doświadczenie aktualne przez cały okres trwania postępowania, mogłoby prowadzić do naruszenia zasady równego traktowania wykonawców oraz otwierałoby drogę zamawiającym do manipulowania czasem trwania postępowania, celem wykluczenia poszczególnych wykonawców z uwagi na dezaktualizację doświadczenia, którym wykonawca potwierdził spełnianie warunków udziału w postępowaniu. Sytuacja taka mogłaby występować np. w postępowaniach długotrwałych, dwuetapowych czy prowadzonych w trybie dialogu konkurencyjnego. Jednoznaczne rozstrzygnięcie Krajowej Izby Odwoławczej w kwestii aktualności zaświadczeń pozwoli na uniknięcie wątpliwości interpretacyjnych w podobnych przypadkach.
