Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Zasady odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy udzielaniu zamówień publicznych – przewidziane w ustawie z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej jako udfp) – ulegną również zmianie od dnia 1 stycznia 2021 r. w związku z uchwaleniem nowej ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych. Zmiany te wynikają jednak nie z tej ustawy, lecz z przepisów art. 38 w zw. z art. 109 ustawy z dnia 11 września 2019 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo zamówień publicznych.
POLECAMY
Na mocy art. 38 ustawy wprowadzającej ustawę – Prawo zamówień publicznych przewidziano szereg zmian w zasadach odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zmiany te w większości mają raczej charakter precyzujący dotychczasowe zasady, ale również polegają na dostosowaniu dotychczasowych zasad do nowych reguł udzielania zamówień publicznych przewidzianych w ustawie Pzp z 2019 r.:
1. Art. 4 ust. 2 udfp – dodanie wskazania na konkurs w przesłankach odpowiedzialności osoby obowiązanej lub upoważnionej do działania w imieniu podmiotu publicznego lub prywatnego, który oferuje pomocnicze działania zakupowe na rynku, któremu kierownik zamawiającego powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego:
W art. 4 ust. 2 udfp dokonano zmiany polegającej na doprecyzowaniu przesłanek odpowiedzialności osoby obowiązanej lub upoważnionej do działania w imieniu podmiotu publicznego lub prywatnego, który oferuje pomocnicze działania zakupowe na rynku, któremu kierownik zamawiającego powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Dodano wskazanie, że chodzi również o sytuację, w której kierownik zamawiającego powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie konkursu. W związku z tą zmianą doprecyzowano również, że przesłanką odpowiedzialności wyżej wymienionej osoby jest finansowanie konkursu ze środków publicznych. Przedmiotowy przepis będzie miał od dnia 1 stycznia 2021 r. następujące brzmienie:
Art. 4 ust. 2. W przypadku naruszenia dyscypliny finansów publicznych, określonego w art. 17, osoba obowiązana lub upoważniona do działania w imieniu podmiotu publicznego lub prywatnego, który oferuje pomocnicze działania zakupowe na rynku, któremu kierownik zamawiającego powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub przeprowadzenie konkursu, podlega odpowiedzialności za to naruszenie, jeżeli zamawiający jest jednostką sektora finansów publicznych lub udzielane zamówienie publiczne lub konkurs są finansowane ze środków publicznych.
2. Art. 17 ust. 1 pkt 2 udfp – dodanie wskazania na konkurs przy naruszeniu związanym z ustaleniem wartości zamówienia:
Analogiczna zmiana jak w pkt 1. Od dnia 1 stycznia 2021 r. przedmiotowy przepis będzie miał następujący kształt: Art. 17 ust. 1 pkt 2. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych: […] ustalenie wartości zamówienia publicznego lub jego części lub konkursu, jeżeli miało wpływ na obowiązek stosowania przepisów o zamówieniach publicznych albo na zastosowanie przepisów dotyczących zamówienia publicznego o niższej wartości.
3. Art. 17 ust. 1 pkt 5 udfp – dodanie wskazania na ogłoszenie o udzieleniu zamówienia, ogłoszenie o wyniku postępowania oraz ogłoszenie o wykonaniu umowy przy naruszeniu związanym z nieprzekazaniem ogłoszeń do publikacji:
Do art. 17 ust. 1 pkt 5 udfp dodano wskazanie, że naruszenie dyscypliny finansów publicznych związane z nieprzekazaniem ogłoszeń do publikacji polega również na nieprzekazaniu do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub niezamieszczeniu w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o udzieleniu zamówienia, ogłoszenia o wyniku postępowania oraz ogłoszenia o wykonaniu umowy.
Od dnia 1 stycznia 2021 r. przedmiotowy przepis będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17 ust. 1 pkt 5. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych: […] nieprzekazanie do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej lub niezamieszczenie w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o zamówieniu, ogłoszenia o ustanowieniu systemu kwalifikowania wykonawców, ogłoszenia o sprostowaniu, zmianach lub dodatkowych informacjach odnośnie do takich ogłoszeń, ogłoszenia o udzieleniu zamówienia, ogłoszenia o wyniku postępowania lub ogłoszenia o wykonaniu umowy.
4. Art. 17 ust. 1 pkt 5a udfp – zastąpienie specyfikacji istotnych warunków zamówienia specyfikacją warunków zamówienia, wprowadzenie opisu potrzeb i wymagań, zastąpienie strony internetowej stroną internetową prowadzonego postępowania. W związku z powyższym przedmiotowy przepis będzie miał od dnia 1 stycznia 2021 r. następujący kształt:
Art. 17 ust. 1 pkt 5a. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych: […] niezamieszczenie specyfikacji warunków zamówienia lub opisu potrzeb i wymagań na stronie internetowej prowadzonego postępowania.
5. Art. 17 ust. 1 pkt 5b udfp – doprecyzowanie przesłanek odpowiedzialności z tytułu łączenia zamówień albo dzielenia zamówienia na odrębne zamówienia:
W przepisie art. 17 ust. 1 pkt 5b udfp, który dotyczy odpowiedzialności za naruszenia dyscypliny finansów publicznych związane z łączeniem albo dzieleniem zamówień – doprecyzowano, że przedmiotowa odpowiedzialność zachodzi dopiero, jeśli skutkiem postępowania było uniknięcie stosowania przepisów, a nie już w sytuacji, gdy postępowanie miało na celu uniknięcie stosowania przepisów.
Skutkiem postępowania ma być uniknięcie stosowania przepisów ustawy, a nie przepisów o zamówieniach publicznych. Taki zabieg teoretycznie powoduje rozszerzenie zakresu odpowiedzialności, jako że chodzi o przepisy jakiejkolwiek ustawy, a nie tylko przepisy ustaw, w których uregulowano materię z zakresu zamówień publicznych.
Jednocześnie przedmiotowy zabieg wydaje się zamierzony, jako że w innych przepisach podlegających nowelizacji pozostawiono zwrot „przepisy o zamówieniach publicznych’’ (np. art. 17 ust. 1b udfp). W związku z powyższym
od dnia 1 stycznia 2021 r. przepis art. 17 ust. 1 pkt 5b udfp będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17 ust. 1 pkt 5b. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych: […] łączenie zamówień albo dzielenie zamówienia na odrębne zamówienia publiczne skutkujące uniknięciem stosowania przepisów ustawy.
6. Art. 17 ust. 1 pkt 6 udfp – uchylenie przepisu o odpowiedzialności za niezawiadomienie Prezesa Urzędu o wszczęciu postępowania:
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 udfp naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezgodne z przepisami o zamówieniach publicznych niezawiadomienie w terminie Prezesa Urzędu o wszczęciu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Od dnia 1 stycznia 2021 r. zaniechanie w powyższym zakresie nie będzie stanowiło naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
7. Art. 17 ust. 1b udfp – objęcie odpowiedzialnością postępowania polegającego na udzieleniu zamówienia wykonawcy
niewybranemu w procedurze określonej w przepisach o zamówieniach publicznych, rezygnacja z odpowiedzialności z tytułu udzielenia zamówienia z naruszeniem przesłanek w trybie zapytania o cenę:
W ramach regulacji art. 17 ust. 1b udfp dotyczącej odpowiedzialności w związku z udzieleniem zamówienia publicznego wykonawcy wybranemu w trybie nieprzewidzianym w ustawie Pzp albo z naruszeniem przesłanek stosowania niektórych trybów doprecyzowano, że odpowiedzialność zachodzi również, gdy udzielono zamówienia wykonawcy niewybranemu w procedurze określonej w przepisach o zamówieniach publicznych. Ponadto w ramach nowelizacji zrezygnowano z naruszenia polegającego na udzieleniu zamówienia z naruszeniem przesłanek trybu zapytania o cenę.
W związku z powyższym od dnia 1 stycznia 2021 r. przepis art. 17 ust. 1b udfp będzie miał następujący kształt:
Art. 17 ust. 1b. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest udzielenie zamówienia publicznego:
1) wykonawcy, który nie został wybrany w trybie lub procedurze, określonych w przepisach o zamówieniach publicznych;
2) z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych dotyczących przesłanek stosowania trybu negocjacji bez ogłoszenia lub zamówienia z wolnej ręki.
8. Art. 17 ust. 1bb i 1bc udfp – dodanie nowych podstaw odpowiedzialności w związku z rozstrzygnięciem konkursu oraz udzieleniem zamówienia na usługi społeczne i inne szczególne usługi:
Do art. 17 udfp dodano nowe przepisy ust. 1bb i 1bc:
Art. 17 ust. 1bb. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest rozstrzygnięcie konkursu bez przeprowadzenia postępowania w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych.
Art. 17 ust. 1bc. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zawarcie umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi bez przeprowadzenia postępowania w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych.
W ramach tych przepisów określono, że odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych zachodzi w sytuacji odpowiednio rozstrzygnięcia konkursu bez przeprowadzenia postępowania w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych oraz zawarcia umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi bez przeprowadzenia postępowania w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych.
9. Art. 17 ust. 1c udfp – objęcie zastosowaniem przepisu nowych przepisów art. 17 ust. 1bb i 1bc udfp:
Przepis art. 17 ust. 1c udfp stanowi uzupełniającą podstawę odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy udzielaniu zamówień publicznych. Do tej pory przepis ten miał zastosowanie, gdy naruszenie zasad udzielania zamówień publicznych nie wypełniało przesłanek określonych w art. 17 ust. 1, 1b i 1ba udfp, lecz miało wpływ na wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub zawarcie umowy ramowej.
Obecnie przepis ten uzupełniono o wskazanie na nowe podstawy odpowiedzialności przewidziane w dodanych w ramach nowelizacji przepisach art. 17 ust. 1bb i 1bc udfp.
Opisana wyżej zmiana przepisu art. 17 ust. 1c udfp spowodowała, że został on uzupełniony również o wskazanie, że nie może być mowy o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych, jeśli nie doszło do zawarcia umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi lub rozstrzygnięcia konkursu.
Wobec powyższego przepis art. 17 ust. 1c udfp od dnia 1 stycznia 2021 r. będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17 ust. 1c. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest naruszenie przepisów o zamówieniach publicznych w inny sposób niż określony w ust. 1 i 1b–1bc, jeżeli miało ono wpływ
odpowiednio na wynik postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub zawarcie umowy ramowej, chyba że nie doszło do udzielenia zamówienia lub zawarcia umowy ramowej, zawarcia umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi lub rozstrzygnięcia konkursu.
10. Art. 17 ust. 2 pkt 1 udfp – zastąpienie formy pisemnej formą określoną w przepisach o zamówieniach publicznych w ramach naruszenia polegającego na zawarciu umowy o zamówienie lub umowy ramowej bez zachowania właściwej formy:
Przepis art. 17 ust. 2 pkt 1 udfp dotyczy naruszenia dyscypliny finansów publicznych polegającego na zawarciu umowy o zamówienie lub umowy ramowej bez zachowania właściwej formy. W ramach nowelizacji dotychczasowe wskazanie na formę pisemną zastąpiono wskazaniem na formę określoną w przepisach o zamówieniach publicznych.
Od dnia 1 stycznia 2021 r. przedmiotowy przepis będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17 ust. 2 pkt 1. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy ramowej: bez zachowania formy określonej przepisami o zamówieniach publicznych.
11. Art. 17 ust. 3 udfp – dodanie wskazania na konkurs przy naruszeniu dotyczącym unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z naruszeniem przesłanek:
Przepis art. 17 ust. 3 udfp dotyczy naruszenia zasad udzielania zamówień polegającego na unieważnieniu postępowania o udzielenie zamówienia z naruszeniem przesłanek. W ramach nowelizacji przedmiotowy przepis uzupełniono o wskazanie na unieważnienie konkursu z naruszeniem przesłanek unieważnienia konkursu. Przepis art. 17 ust. 3 udfp od dnia 1 stycznia 2021 r. będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17 ust. 3. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych, określających przesłanki upoważniające do unieważnienia tego postępowania lub konkursu.
12. Art. 17 ust. 4 udfp – dodanie wskazania na konkurs przy naruszeniu dotyczącym niezłożenie przez określone osoby wykonujące czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego stronie zamawiającego oświadczenia o okolicznościach powodujących wyłączenie z postępowania:
Dodanie wskazania na „konkurs” – zmiana analogiczna do pkt 1, 2 i 11. Mając na uwadze powyższe, od dnia 1 stycznia 2021 r. przepis art. 17 ust. 4 udfp będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17 ust. 4. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niezłożenie przez kierownika zamawiającego, członka komisji przetargowej oraz inne osoby wykonujące czynności w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursie po stronie zamawiającego, lub mogące mieć wpływ na wynik tego postępowania lub konkursu, oświadczenia o braku lub istnieniu okoliczności powodujących wyłączenie z tego postępowania lub konkursu.
13. Art. 17 ust. 5 udfp – dodanie wskazania na konkurs przy naruszeniu dotyczącym niewyłączenia z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego osoby podlegającej wyłączeniu na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych. Zmiana analogiczna do pkt 1, 2, 11 i 12.
Od dnia 1 stycznia 2021 r. przepis art. 17 ust. 5 udfp przybierze następujący kształt:
Art. 17 ust. 5. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest niewyłączenie z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego lub konkursu osoby podlegającej wyłączeniu z takiego postępowania lub konkursu na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych.
14. Art. 17 ust. 6 udfp – dodanie wskazania na umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi w ramach naruszenia dotyczącego zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego oraz umowy ramowej z naruszeniem przepisów o zamówieniach:
Zgodnie z obecnym brzmieniem przepisu art. 17 ust. 6 udfp naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy ramowej z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych. W ramach nowelizacji przedmiotową regulację uzupełniono o wskazanie na umowę na usługi społeczne i inne szczególne usługi.
Wobec powyższego przepis art. 17 ust. 6 udfp od dnia 1 stycznia 2021 r. przybierze następujący kształt:
Art. 17 ust. 6. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zmiana umowy w sprawie zamówienia publicznego, umowy na usługi społeczne i inne szczególne usługi lub umowy ramowej z naruszeniem przepisów o zamówieniach publicznych.
15. Art. 17a ust. 2 pkt 1 udfp – zastąpienie formy pisemnej formą określoną w przepisach o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi w ramach naruszenia polegającego na zawarciu umowy koncesji bez zachowania właściwej formy:
Przepis art. 17a ust. 2 pkt 1 udfp dotyczy naruszenia dyscypliny finansów publicznych polegającego na zawarciu umowy koncesji bez zachowania właściwej formy. W ramach nowelizacji dotychczasowe wskazanie na formę pisemną zastąpiono wskazaniem na formę określoną w przepisach o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi. W związku z powyższym od dnia 1 stycznia 2021 r. przedmiotowy przepis będzie miał następujące brzmienie:
Art. 17a ust. 2 pkt 1. Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego lub umowy ramowej: bez zachowania formy określonej przepisami o umowie koncesji na roboty bu-
dowlane lub usługi.
Podsumowanie
Większość zmian ma charakter dostosowujący do nowej ustawy Pzp. Należy jednak zwrócić uwagę na usunięcie z ww. przepisów odpowiedzialności związanej z nieprzekazaniem informacji o zamówieniu w trybie z wolnej ręki
Prezesowi Urzędu Zamówień Publicznych, a ponadto – objęcie odpowiedzialnością działań w konkursie. Poza tym na dostosowanie do nowych form zawierania umów, nie tylko dotyczących formy pisemnej.
