W sprawie rozpoznanej przez Krajową Izbę Odwoławczą w wyroku z dnia 25 maja 2015 r., sygn. akt: KIO 946/15, zamawiający – gmina – prowadził w trybie przetargu nieograniczonego postępowanie w sprawie udzielenia zamówienia na odbudowę dróg gminnych. Wykonawca prowadzący działalność gospodarczą złożył odwołanie m.in. na czynność wykluczenia go z postępowania oraz w konsekwencji odrzucenia jego oferty z dnia 4 maja 2015 r. – wiadomość została mu przekazana drogą mailową w dniu 4 maja 2015 r. Wykonawca zarzucił też zamawiającemu wykluczenie go z postępowania bez podania podstawy faktycznej i prawnej wbrew przepisom ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 2164 z późn. zm.).
POLECAMY
Krajowa Izba Odwoławcza uwzględniła odwołanie i nakazała zamawiającemu unieważnienie czynności oceny ofert oraz odrzucenia oferty odwołującego i powtórzenie czynności badania oraz oceny ofert.
Izba podkreśliła, że uzasadnienie wykluczenia wykonawcy – czy też odrzucenia jego oferty – warunkuje zakres składanych przez wykonawcę środków ochrony prawnej. Na podstawie jego treści wykonawca formułuje zarzuty i wskazuje ich uzasadnienie.
Ważne!
Sformułowane na etapie składania odwołania zarzuty są jedynymi, jakie mogą być rozstrzygane przez Izbę, związanie Izby granicami zarzutów odwołania ma bezpośrednie znaczenie dla umożliwienia wykonawcom zachowania swoich praw w postępowaniu. Tym samym wykonawca ma prawo posiąść pełną wiedzę o tym, jakimi przesłankami kierował się zamawiający, wykluczając go z postępowania. Ustalenie zarzucanych przez zamawiającego uchybień złożonej oferty nie może być uzależnione od aktywności wykonawcy.
Obowiązek zamawiającego
Obowiązek wskazania precyzyjnych i wyczerpujących podstaw faktycznych i prawnych wykluczenia wykonawcy z postępowania spoczywa w całości na zamawiającym. Z jego punktu widzenia oznacza to, że nie może on zmienić ani rozszerzać podstawy faktycznej decyzji o wykluczeniu wykonawcy z postępowania po wniesieniu przez tego drugiego odwołania. W świetle związania KIO zarzutami podniesionymi w odwołaniu sprzeczne z naczelną zasadą postępowania cywilnego, jaką jest zasada równouprawnienia stron, byłoby dopuszczenie do rozszerzenia podstawy faktycznej decyzji o wykluczeniu odwołującego. Wobec związania swoimi zarzutami odwołujący nie mógłby bowiem odnieść się do nowych okoliczności przedstawionych przez zamawiającego – po wniesieniu odwołania.
Z tych względów postępowania zamawiającego polegające na przedstawieniu nowych dowodów w odpowiedzi na odwołanie i skargę nie można traktować jedynie jako rozszerzenia argumentacji zawartej w decyzji o wykluczeniu. Wskazanej wyżej interpretacji nie podważa zasada ekonomiki procesowej ani dyspozycyjności formalnej, czyli rozporządzania przez stronę czynnościami procesowymi.
Skoro odwołujący – wykonawca był związany swoimi zarzutami zawartymi w odwołaniu, to również zamawiający był związany podstawą faktyczną decyzji, od której to odwołanie wniesiono.
Zasady te, choć ważne, nie mogą mieć charakteru dominującego. Z punktu widzenia naczelnych zasad postępowania cywilnego z pewnością ważniejszą rolę odgrywa zasada równouprawnienia stron, a dokładniej zasada równości środków procesowych.
Rozszerzenie podstawy faktycznej
Skoro odwołujący – wykonawca był związany swoimi zarzutami zawartymi w odwołaniu, to również zamawiający był związany podstawą faktyczną decyzji, od której to odwołanie wniesiono. Dopuszczenie do rozszerzenia podstawy faktycznej decyzji przez zamawiającego uniemożliwiłoby jednocześnie odwołującemu – wykonawcy przedstawienie zarzutów co do tych nowych okoliczności. Wobec tego dowody zgłoszone przez zamawiającego, jako dotyczące okoliczności związanych z rozszerzoną podstawą faktyczną decyzji o wykluczeniu, nie mogły zostać uwzględnione.
Podsumowanie
KIO powołała się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 28 stycznia 2010 r., w sprawie C-406/08, w myśl którego zgodnie z art. 1 ust. 1 dyrektywy 89/665 państwa członkowskie muszą zapewnić, że sprzeczne z prawem decyzje instytucji zamawiających mogą skutecznie i możliwie szybko podlegać odwołaniu. Tymczasem fakt, że kandydat lub oferent dowiaduje się, że jego kandydatura lub oferta zostały odrzucone, nie pozwala mu na skuteczne wniesienie odwołania. Takie informacje nie są wystarczające, aby umożliwić kandydatom lub oferentom wykrycie wystąpienia naruszenia prawa, które może być przedmiotem odwołania. Wyłącznie po poinformowaniu zainteresowanego kandydata lub oferenta o motywach wykluczenia go z postępowania w sprawie udzielenia zamówienia może on nabrać wyraźnego przekonania co do występowania ewentualnego naruszenia obowiązujących przepisów, jak też co do możliwości wniesienia odwołania. Wynika z tego, że cel założony w art. 1 ust. 1 dyrektywy 89/665, jakim jest zagwarantowanie skutecznych środków odwoławczych w razie naruszenia przepisów obowiązujących w zakresie zamówień publicznych, może zostać osiągnięty wyłącznie, jeśli bieg terminów wyznaczonych do wniesienia takich środków odwoławczych rozpoczyna się od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub powinien był dowiedzieć się o podnoszonym naruszeniu przepisów.
