Udzielanie zamówień publicznych to istotny proces w funkcjonowaniu każdego zamawiającego. Nie należy go utożsamiać ze schematycznym podejściem do zakupów. Proces ten powinien być analizowany jako główny element strategii rozwoju danej jednostki czy danego regionu.
Autor: Małgorzata Filipek-Orwat
Praktyk zamówień publicznych z wieloletnim doświadczeniem, konsultant i autor licznych publikacji z zakresu zamówień publicznych oraz odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, członek Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Konsultantów Zamówień Publicznych oraz Międzyresortowej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Ministrze Sprawiedliwości.
Zasady udzielania zamówień publicznych określa ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1129, z późn. zm.). Jej przepisy wskazują również wiele wyłączeń. Ich zakres nie obejmuje jednak sytuacji nadzwyczajnych, takich jak np. stan epidemii czy działania humanitarne.
Publikacja Małgorzaty Filipek-Orwat w sposób inny niż dotychczas przybliża tematykę ponoszenia odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w wybranych zakresach. Celem autorki było wyeliminowanie poglądu, jakoby naruszenie dyscypliny finansów publicznych było katastrofą dla obwinionego.
Planowanie jest elementarną czynnością w każdej jednostce, niezależnie od sektora, do jakiego należy – czy jest to sektor prywatny, czy publiczny – i dotyczy wszystkich zasobów podmiotu. Niemniej jednak czynności związane z planowaniem są mocno niedoceniane na szczeblu zarówno kierowniczym, jak i pracowniczym.
Realizacja zakupów to jedno z podstawowych działań każdej jednostki, niezależnie od formy prawnej oraz sektora, w jakim działa. Mimo tego zadanie to realizowane jest z pewną niechęcią i wielkim niezrozumieniem. Choć to przecież nic innego jak zwyczajne robienie zakupów w każdym gospodarstwie domowym. A jednak – nie lubimy zamówień publicznych. Dlaczego?
Nowe Prawo zamówień publicznych było promowane pod hasłem dobrych zmian, skrócenia terminów związanych z przygotowaniem i przeprowadzeniem postępowań o udzielenie zamówień publicznych, zmniejszenia obowiązków prowadzonych postępowań w związku z wprowadzeniem elektronizacji zamówień publicznych. Tymczasem rzeczywistość jak zwykle okazała się brutalniejsza, ukazała mankamenty nowych przepisów, urealniła czas trwania procedur, w tym obnażyła niedoskonałości elektronizacji.
Specyfikacja warunków zamówienia jest jednym z istotnych dokumentów zamówienia, jakie ustawodawca wymienił w definicji wskazanej w art. 7 pkt 3 n. Pzp. Praktycznie występuje w każdym trybie, każdej procedurze – z wyjątkiem partnerstwa innowacyjnego i zamówienia z wolnej ręki.
Przez dokumenty zamówienia, zgodnie z treścią art. 7 pkt 3 n. Pzp, należy rozumieć dokumenty sporządzane przez zamawiającego lub dokumenty, do których zamawiający się odwołuje, inne niż ogłoszenie, służące do określenia lub opisania warunków zamówienia, w tym specyfikacja warunków zamówienia oraz opis potrzeb i wymagań.
Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 2019 oraz z 2020 r., poz. 288, 1492 i 1517) wprowadza istotne zmiany w procesie udzielania zamówień publicznych. Ich modyfikacja wymagać będzie wypracowania nowych nawyków zarówno przy przygotowaniu, jak i przeprowadzeniu i udzieleniu zamówienia publicznego. Konsekwencją tych zmian są nowe obowiązki, jakie ustawodawca nałożył na zamawiających podczas udzielania zamówień publicznych (art. 22 Pzp).
Rynek zamówień publicznych to jeden ze specyficznych rynków. Jego odmienność wynika z norm prawnych, które go regulują – aktualnie jest to ustawa z dnia 29 stycznia 2004 – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843 t.j.), która z dniem 1 stycznia 2021 r. przestaje obowiązywać. Na jej miejsce wejdzie ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 2019 ze zm.), nad którą obecnie trwają prace nowelizacyjne.
Obecna sytuacja epidemiczna zmieniła priorytety działań jednostek finansów publicznych prawie w każdym aspekcie ich działalności. Jednym z nich jest udzielanie i realizacja zamówień publicznych. Specyficzny obszar działalności jednostki wymagający doświadczenia i stosownej wiedzy w procesie przygotowywania, udzielania i realizacji zamówień publicznych oraz bieżącego weryfikowania nieustannie zmieniających się przepisów prawnych.