System zamówień publicznych w latach 2020–2021 przechodzi bardzo istotne zmiany – związane zarówno z uchwaleniem nowej ustawy – Prawo zamówień publicznych, jak i z wystąpieniem stanu epidemii oraz regulacjami prawnymi przyjmowanymi w wyniku przeciwdziałania skutkom epidemii – tzw. „tarczami antykryzysowymi”.
Autor: Grzegorz Mazurek
Adwokat i radca prawny specjalizujący się w zamówieniach publicznych oraz prawie karnym i gospodarczym, były wiceprezes KIO, wykładowca na studiach podyplomowych na Wydziale Prawa i Administracji UW
W orzecznictwie KIO z lat 2019–2020 zwraca się szczególną uwagę na należytą staranność wykonawców w zakresie uzasadnienia i wykazania zasadności objęcia informacji przedstawianych w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego – tajemnicą przedsiębiorstwa. Ciężar dowodu, że zastrzeżone informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, spoczywa na wykonawcy i związany jest z tym szereg obowiązków.
W dniu 19 czerwca 2020 r. została uchwalona ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID‑19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID‑19 (Dz. U. z 23 czerwca 2020 r., poz. 1086), która wprowadza istotne zmiany w zakresie udzielania i realizacji zamówień publicznych w czasie epidemii COVID-19.
Zarówno ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1843), jak i ustawa Pzp z dnia 11 września 2019 r. (Dz. U. z 2019 r., poz. 2019) mająca obowiązywać od dnia 1 stycznia 2021 r. nie uwzględniają problemu braku branżowej analizy ekonomicznej w przypadku orzekania o rzeczywistych kosztach danego kontraktu w kontekście rażąco niskiej ceny.
Z art. 29 ust. 3 obowiązującej obecnie ustawy – Prawo zamówień publicznych wynika zakaz opisywania przedmiotu zamówienia przez wskazanie znaków towarowych, patentów lub pochodzenia, źródła lub szczegól- nego procesu, który charakteryzuje produkty lub usługi dostarczane przez konkretnego wykonawcę, jeżeli mogłoby to doprowadzić do uprzywilejo- wania lub wyeliminowania niektórych wykonawców lub produktów, chyba że jest to uzasadnione specyfiką przedmiotu zamówienia i zamawiający nie może opisać przedmiotu zamówienia za pomocą dostatecznie dokładnych określeń, a wskazaniu takiemu towarzyszą wyrazy „lub równoważny”.
Udzielanie i wykonywanie zamówień publicznych jest koniecznym elementem działalności państwa oraz przedsiębiorców. Zgodnie z informacjami z rządowej strony internetowej www.gov.pl – w ten sposób towary, usługi i roboty budowlane zamawia w Polsce prawie 34 tys. podmiotów. Wartość zamówień udzielanych w procedurach przewidzianych w ustawie – Prawo zamówień publicznych to ok. 202 mld zł w 2018 r., co stanowi ok. 9,55% PKB (w 2017 r. 163 mld zł, 8,2% PKB).
W Hiszpanii od 23 grudnia 2010 r. obowiązuje ustawa, która do katalogu wymierzanych kar wprowadziła karę pozbawiania możliwości zawierania umów z jednostkami publicznymi przez osobę prawną.
Zaświadczenia, które dotyczą informacji o niekaralności, odnoszą się przede wszystkim do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, które składają oferty, urzędujących członków organów zarządzających, wspólnika spółki w spółce jawnej lub partnerskiej albo komplementariusza w spółce komandytowej lub komandytowo-akcyjnej czy prokurenta.
W ustawie – Prawo zamówień publicznych uchwalonej w dniu 11 września 2019 r. instytucja rażąco niskiej ceny została uregulowana nieco podobnie do regulacji dotychczasowych, ale można też zaobserwować pewne różnice. Czy powoduje to jednak, że dotychczasowe orzecznictwo nie będzie aktualne?
Jednym z dokumentów, których zamawiający może żądać od wykonawcy w celu potwierdzenia braku podstaw wykluczenia z postępowania, jest zaświadczenie o braku zaległości w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.
Problem dostępności obiektów budowlanych dla osób niepełnosprawnych ma swoje miejsce w przepisach ustawy – Prawo zamówień publicznych, w wymaganiach dotyczących opisu przedmiotu zamówienia.
Wykonawcy korzystający ze środków ochrony prawnej – w szczególności z odwołania – formułują niekiedy zarzuty w taki sposób, że ich przeciwnik procesowy z treści odwołania nie jest w stanie wywieść, co stanowi podstawę faktyczną zarzutu.